استانها / همدان

۱۲:۳۲ ۱۴۰۰-۱۰-۳۰

همدان دیروز و امروز از قاب دوربین «استعدادی»

اگر قاب دوربین او از خیابان‌های قدیمی، مردم آن روزگار و برف‌های سنگین که این دیار به آن شهرت دارد، نبود؛ تنها یک روایت شفاهی به جا می‌ماند و ما هرگز نمی‌توانستیم تصوری از گذشتگان داشته باشیم اما جرأت «استعدادی» باعث شد تا همدان دیروز و امروز قابل فهم‌تر باشد گویی مرحوم استعدادی چشمان مردم همدان شد تا جهان باقیست.

خبرگزاری فارس-همدان؛ می‌توان گفت یک شهر مدیون اوست چراکه ثبت و ضبط گذشته‌های همدان را از او داریم، از همان روزهای هشت سالگی که دوربین به دست گرفت و نخستین بار عکسش را از ساخت آرامگاه بوعلی به ثبت رساند، عاشق دوربین شد و قاب‌هایی که ثبت می‌کرد.

خیابان‌های قدیمی، آدم‌ها و رویدادهای مهم تاریخ معاصر را با دوربینش ثبت کرده و امروز از مهمترین اسناد و آثار برای بررسی تاریخ همدان به شمار می‌رود، گویی دیدن همدان گذشته تنها از دوربین محمدمهدی استعدادی امکان‌پذیر است.

اگر قاب دوربین او از خیابان‌های قدیمی، مردم آن روزگار و برف‌های سنگین که این دیار به آن شهرت دارد، نبود؛ تنها یک روایت شفاهی به جا می‌ماند و ما هرگز نمی‌توانستیم تصوری از گذشتگان داشته باشیم اما جرأت استعدادی باعث شد تا همدان دیروز و امروز قابل فهم‌تر باشد او چشمان مردم همدان است تا جهان باقیست.

عشق به هنر از همان روزهای نوجوانی در او شعله می‌زند و با استمرار و پایداری در این حوزه هنر عکاسی را به اوج خود می‌رساند، گاهی طبیعت را در قاب دوربینش محبوس می‌کند و گاهی در عرصه خبرنگاری وارد شده و در قامت یک عکاس خبری به آوردگاه اجتماعی و سیاسی استان می‌زند.

هر وجه زندگی او برای یک قشر و یک نگاه جذاب است، او مستندنگاری تاریخی، خبرنگاری چابک و یک عکاس طبیعت است. برای ما هم حتما بعد خبرنگاری آقای استعدادی بیشتر جلب توجه می‌کند، خبرنگاری که باید بدون دوربین‌های دیجبتال و شات‌های پی در پی، لحظه را شکار کند تصورش برای ما که دوربین دیجیتال را دیدیم و صدها شات می‌زنیم تا بالاخره یکی بشود، دشوار است.

عکاسی عشق اول و آخرش

محمدرضا استعدادی، فرزند محمدمهدی استعدادی که راه پدر را نیز ادامه داده است درباره پدرش می‌گوید: پدر من خرداد سال ۱۳۲۳ در محله کبابیان همدان متولد و در ۳۰ دی ۱۳۹۶ فوت می‌کند، او از سال ۱۳۳۴ با دوربین آشنا و از سال ۱۳۳۹ کار را آغاز و در ۱۳۴۱ واحد صنفی خود را تأسیس می‌کند و جواز پیشه او توسط شهرداری در سال ۱۳۴۲ صادر می‌شود پس امرار معاش را به عکاسی گره می‌زند و «رز» متولد می‌شود.

او با بیان اینکه پدر در ابتدا به دنیای هنر به ویژه هنرپیشگی علاقه وافر داشت ادامه می‌دهد: علاقه او به عکاسی باعث می‌شود که اقدامات بسیاری در حوزه توسعه و ارتقای این حرفه در همدان انجام دهد یکی از این اقدامات تأسیس اتحادیه عکاسان همدان در سال ۱۳۵۰ بود که به مدت ۲۲ سال هم ریاست آن را بر عهده داشت، عضو و رئیس تعاونی اتحادیه عکاسان هم بود تا زمانی که منحل شد حدود ۳۰ سال ادامه داشت.

از صبح امروز تا اطلاعات/ ثبت نخستین عکس از کشف بزرگترین غار آبی جهان

استعدادی درباره فعالیت خبری و رسانه‌ای پدرش می‌گوید: از سال ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۴ به عنوان خبرنگار و عکاس روزنامه صبح امروز و کیهان در همدان و از سال ۱۳۴۴ تا ۱۳۶۸ خبرنگار و عکاس تمام نشریات موسسه اطلاعات بوده است. همچنین در سال ۱۳۴۶ نخستین عکس را از غار علیصدر ثبت و همراه گروه اکتشاف این غار آبی را به دنیا معرفی کردند، او از سال ۱۳۵۵ تا ۱۳۵۸ هم خبرنگار و عکاس وزارت اطلاعات و جهانگردی کشور بوده است.

پسر، پدر را عاشق عکاسی معرفی می‌کند و می‌افزاید: تنها چیزی که برای پدرم لذت بخش بود، عکس و عکاسی بود و همواره از یک دید خاص عکاسی می‌کرد که می‌توان آن را یک سبک منحصر به فرد دانست، پدرم همواره می‌گفت که دوربین عکاسی را مانند یک اسلحه می‌دانم که باید با یک تیر هدف را بزند، به همین دلیل اکثر عکس‌های پدر تنها یک فریم است.

به گفته فرزند آقای استعدادی، او حدود ۲۰۰ هزار عکس از شروع فعالیت تا آخرین لحظه زندگی ثبت کرده است.

همدان در گذر ایام

محمدرضا استعدادی در باره کتاب‌های منتشر شده مرحوم استعدادی بیان می‌کند: دو جلد از کتاب‌های مجموعه عکس‌های مرحوم استعدادی در دوران حیات خودشان چاپ شد که نخستین مجموعه آن عکس‌های دهه ۴۰ و ۵۰ همدان با عنوان «همدان در گذر ایام» بود و کتاب دیگر به نام «زمستان گذشت» شامل عکس‌های رویدادهای انقلاب اسلامی از دوران تشییع پیکره آقای آخوند بوده تا ۲۲ بهمن.

او ادامه می‌دهد: پدرم تا سال ۱۳۹۰ حاضر نبود که عکس‌هایش منتشر شود، اما بالاخره در سال ۱۳۹۳ راضی شد نمایشگاهی بگذارد البته با استقبال خوب مردم مواجه شد و خواهان بسیاری پیدا کرد اگرچه سومین کتاب را هم در سال ۱۳۹۸ چاپ شد، «با من از برف بگو» که پس از فوت ایشان بود.

عکاس حماسه مرصاد

فرزند مرحوم استعدادی درباره عکاسی در هشت سال دفاع مقدس هم می‌گوید: پدر در عملیات مرصاد حضور یافته و عکاسی کرده، در سال ۱۳۶۲ هم در جبهه‌ها به ثبت وقایع پرداخته و عکس‌های بسیاری از اعزام نیروها و پشتیبانی‌های مردم از رزمندگان دارد ناگفته نماند یکی از سخت‌ترین روزهای زندگی را سیل شهرستان نهاوند در سال ۱۳۴۶ می‌دانست که به منطقه رفته و عکاسی کرد.

او با اشاره به اینکه پدرش اعتقاد عجیبی به مردمداری و برخورد خوش با انسان‌ها داشت و حوصله عجیبی در برخورد با دیگران به خرج می‌داد می‌افزاید: برای ما عجیب بود که با خدمت بی مثالش به شهر همدان هرگز ادعایی نداشت و این کار عظیم را به خاطر دل خودش و با هزینه شخصی انجام داد به طوری که آثار او تنها یک عکس نیست، بلکه سندی است که فرهنگ یک شهر را نشان می‌دهد.