به گزارش خبرنگار محیط زیست فارس، جمعی از اعضای هیات علمی رشته‌های شیلات، محیط زیست و علوم آبزیان کشور نسبت به مواضع اخیر مدیر سازمان شیلات واکنش نشان دادند. و ﺿﻤﻦ ﻧﻘﺪ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺁﺑﺰﻳﺎﻥ، ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﻧﺎﻭﮔﺎﻥ ﺻﻴﺎﺩی ﻭ ﻭﺭﻭﺩ بیﺿﺎﺑﻄﻪ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﺁﺑﺰی ﻏﻴﺮﺑﻮمی ﻭ ﻣﻬﺎﺟﻢ، ﻧﮕﺮﺍنی ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻣﻘﺎﻡ ﺍﺟﺮﺍیی ﻛﺸﻮﺭ ﺍﺑﺮﺍﺯ کرده ﻭ ﺧﻮﺍﺳﺘﺎﺭ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻠمی ﺟﺎﻣﻊﻧﮕﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺷﺪﻧﺪ.
ملت عزیز ایران، صیادان شریف و آبزی‌پروران گرامی؛ همان‌گونه که مستحضر هستید در روزهای اخیر نامه‌ای از سوی یکصد و پنجاه نفر از اساتید چهل دانشگاه کشور در رشته‌های شیلات، محیطزیست و زیست شناسی در راستای انجام مسئولیت اجتماعی، خطاب به رئیس‌جمهور محترم منتشر شد که به کنار گذاشته شدن صاحبان اندیشه در تصمیم گیری‌های کلان این حوزه و وارد آوردن آسیبهای جبران ناپذیر به منابع و ذخایر آبزی کشور با اتخاذ راهبردها و تصمیمات غلط، به‌خصوص در یک دهه اخیر اشاره داشت. صاحبنظران، ضمن نقد وضعیت مدیریت منابع و ذخایر آبزی، در خصوص توسعه خارج از چارچوب ناوگان صیادی و واردات و معرفی بی‌ضابطه گونههای آبزی غیربومی و مهاجم، نگرانی خود را به بالاترین مقام اجرایی کشور ابراز نمودند و خواستار استقرار مدیریت علمی جامع‌نگر در این بخش شدند.
حداقل انتظار به این کنشگری مسئولانه و دلسوزانه، دعوت از منتقدان و شنیدن نقطه نظرات آنها در راستای تعامل سازنده با اکثریت بضاعت علمی کشور در این بخش بود. اما متأسفانه شاهد آن بودیم که مدیریت این نهاد دولتی با انتشار نامه‌ای در تاریخ بیست و یکم دی‌ماه سال جاری خطاب به ریاست محترم سازمان حفاظت محیطزیست، در یک فرار رو به جلو با نادیده گرفتن عامدانه نقدهای مطرح‌شده در خصوص صدور مجوزهای بی‌ضابطه صیادی و پاک کردن صورت‌مسئله، صرفاً با اشاره به نقد مطروحه دوم (پرورش ماهی مهاجم تیلاپیا) منتقدان را به تقابل و مناظره در این باب دعوت نمود. در همین راستا در تاریخ پنجم بهمن‌ماه نیز در اظهاراتی عجیب و با تعابیری ناشایست از قبیل «جوسازی فضای مجازی» سعی ناشیانه‌ای در تقلیل سطح این خواست جمعی داشتند و با متهم کردن جمع کثیر متخصصین دانشگاهی به «یک‌سویه نگری»، و طرح موضوعاتی نظیر سند امنیت غذایی کشور، مجدداً با واکنشی غیرمسئولانه سخن از مناظره با منتقدان به میان آورده و به تعبیری مذموم، قاطبه اساتید محترم کشور را «دلواپسان» نامیدند. همچنین مدیران سازمان شیلات اعلام کردند با بی‌توجهی به نقدهای طرح‌شده مسیر (غلط) گذشته را با قدرت ادامه خواهند داد (متن این اظهارات در پایگاه رسمی این سازمان منتشر شده است). بنابراین ضمن آن که این قبیل رفتارها را در تراز مدیریت انقلابی در چارچوب نظام مقدس جمهوری اسلامی نمی‌دانیم و مقرر شده بود تا حصول نتایج اصلاحی سکوت اختیار نماییم، اما با غبارآلود شدن فضا و طرح شائبه عدم آمادگی جهت مناظره، ادامه سکوت را جایز ندانسته و ناگزیر نکاتی را در پاسخ به این مواضع غیرمسئولانه در چهارده بند به شرح ذیل بیان مینماییم:
1.در ابتدا خودمان، سپس ایشان و سایر مسئولین را به تعمق در سیره علوی دعوت مینماییم. جایی که فرمایشات امیر مؤمنان از هر نصیحتی راهگشاتر و مؤثرتر می‌نماید: «بی‌گمان کاری که به تو سپرده شده برای تو طعمه نیست؛ بلکه امانتی است بر گردن تو که باید در برابر مافوق خود پاسخگو باشی و از او اطاعت کنی. تو حق نداری نسبت به ملّت استبداد بورزی و خودسرانه تصمیم بگیری یا بی در دست داشتن سندی اطمینان‌بخش به کار مهم و خطیری دست یازی» (نهج‌البلاغه، نامه 5).
2.ایشان را به درک قداست جایگاه تأییدکنندگان نامه دانشگاهیان و وزن علمی آنها که شامل متخصصین و اکثریت بضاعت علمی کشور می‌باشند دعوت مینماییم، و یادآور می‌شویم تعابیری نظیر «جوسازی مجازی» و جوابیه‌هایی از سر استیصال نه سبب محو شدن «واقعیت‌ها» میشود و نه توان کاهش احساس تکلیف و دل‌نگرانی آنان را دارد. چراکه این قشر، تمام عمر خود را برای اعتلای این آب و خاک صرف نموده‌اند و همچنان بر عهد خود برای فداکاری برای کشور اسلامی خود پایدار خواهند بود.
3.علیرغم اینکه جامعه دانشگاهی خود را بخشی جدانشدنی از مجموعه مدیریت اکوسیستم های آبی کشور می‌داند (هرچند در سال های گذشته این ظرفیت به مرور از طرف شیلات کاملاً کنار گذاشته شده است)، اما نقدهای مطرح‌شده چه در شکل کلی آن در قالب نامه فوق‌الذکر و چه به‌صورت تخصصی را بر مدیریت شیلات کشور به‌خصوص در سال های اخیر الحق و الانصاف وارد میدانیم، که وضعیت «میدان» خود گواه بر این ادعاست، بنابراین معتقدیم مدیریت این حوزه باید در جهات مختلف خود را پاسخگو بدانند، نه مطالبه گر.
4.پیشنهاد میشود مدیریت محترم شیلات در خصوص «توسعه لجام گسیخته ناوگان صیادی کشور مبتنی بر ضوابط یک جانبه و صدور سخاوتمندانه مجوزهای صیادی در ماه‌های اخیر در دوران مسئولیت خود» که در اولویت اول نقدهای مطروحه قرار گرفته بود و حتی اعتراض رسمی موسسه تحقیقات شیلات را نیز به دنبال داشته است و همچنین درخصوص اهمال کاریهای صورت گرفته در طرح ساماندهی صید و صیادی، به جامعه صیادی، متخصصین و همینطور افکار عمومی توضیح دهند.
5.ریاست محترم سازمان شیلات بارها اعلام داشته‌اند در خصوص مباحث شیلاتی تخصص کافی را ندارند، این که چطور بدون تخصص وارد چنین عرصه حساسی شده‌اند بماند، اما پیشنهاد میشود از همان «صاحبنظران گرانمایه، معاونین و مدیران کل ستادی و استانی» محترم که در نامه صادره به سازمان حفاظت محیطزیست برای دفاع از پرورش تیلاپیا ایشان را معرفی نموده‌اند، در خصوص سرنوشت و نتایج طرح‌های راهبردی قبلی سازمان شیلات نظیر گسترش بی‌ضابطه ناوگان صید کیلکا و تعاونی‌های صید پره، نحوه اجرا و نتایج برنامه راهبردی کنترل بیماری لکه سفید و ورشکستگی صنعت میگو در سالهای گذشته، نتایج ورود سیستم پرورش مداربسته قزل‌آلا، واردات تخم چشم زده قزل‌آلا و بیماری‌های متعدد وارداتی با آنها و ورشکستگی گسترده پرورش‌دهندگان، نتایج طرح تولید مولدین عاری از بیماری قزل‌آلا، بیبرنامگی استراتژیک در راستای اصلاح نژاد و تولید لاین بومی قزل آلا، بیبرنامگی مدیریت بازار و همینطور از دست رفتن بازارهای صادراتی ماهیان گرمابی، عدم برنامه‌ریزی برای ارتقای بهره‌وری در واحد سطح در پرورش ماهیان گرمابی در دهههای گذشته علیرغم تنش‌های آبی، عدم رفع موانع مربوط به صادرات خاویار و از دست رفتن جایگاه جهانی خاویار ایران در رقابت با سایر رقبا و همچنین شکست برنامه‌های بازسازی ذخایر این ماهیان ارزشمند، عدم انطباق واقعیات میدانی با آمارهای سازمانی، و موارد اخیر شامل پرورش ماهی در قفس و توسعه صید مخرب ترال توضیح بخواهند و به افکار عمومی و جامعه متخصصین پاسخ دهند. همه این طرح‌ها با تعابیری که امروز برای توسعه تیلاپیا به کار برده می‌شوند در برهه‌های زمانی مختلف از سوی مدیران این سازمان به اولویت ملی زمان خود بدل شدند و البته چه تبعات منفی اکولوژیک و هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی که به کشور تحمیل نکردند.
6.یادآوری مینماییم افکار عمومی در خصوص تبعات منفی توسعه ناوگان صید مخرب ترال، حضور کشتی‌های بیگانه، نحوه ارتباط آنها با شرکتهای ایرانی و غارت منابع آبزیان کشور هنوز از طرف سازمان مسئول این راهبرد، توضیح قانع‌کننده و شفافی دریافت نکرده است و حتی استعفای مدیران سابق سازمان شیلات نیز تسلی‌بخش سفره زخم‌خورده صیادان بومی و جوابگوی سؤالات متعدد متخصصین و دلسوزان نشده است، بنابراین به حلقه مدیریت شیلات پیشنهاد میشود ذهن جمیع این «دلواپسان منابع آبزی کشور» را با توضیحات مربوطه روشن بفرمایند.
7.اخیراً در برخی اظهارنظرهای مدیریت محترم شیلات، به‌دفعات صحبت از جایگاه ویژه ماهی تیلاپیا در سند امنیت غذایی کشور شده است. شایسته است مسئولینی که برای فرار از پاسخگویی و رفع مسئولیت، هرگونه انتقاد به عملکرد خود را با مسئله مهمی چون امنیت غذایی گره می‌زنند، شفاف توضیح دهند چه کسانی با چه سوابقی و با کدام پشتوانه علمی و کارشناسی در تنظیم این سند نقش داشته‌اند و اینکه با چه سازوکاری یک گونه غیربومی و مهاجم (که اصل وجودی آن همچنان مورد مناقشه است) را درخور چنین جایگاهی در چنان اسناد مهمی دانسته‌اند. چطور گونه‌ای که فقط در چهار استان با اقلیم خشک و تولید محدود مجوز (با حرف‌وحدیث) دارد، در نسخهای با ابعاد ملی تجویز شده است. اینجانبان ضمن وارد دانستن نقدهای متعدد بر چنین برنامه‌ای، بدین‌وسیله رسماً آمادگی همکاری با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به‌عنوان متولی اصلی تهیه آن سند ملی، در جهت تصحیح این مهم را اعلام می‌داریم.
8.امروز این یقین حاصل شده که سازمان متولی و مسئول قانونی حفاظت از ذخایر آبزیان کشور، نه‌تنها ظرفیت گونههای ماهیان با ارزش بومی کشور را نمی‌شناسد، بلکه مدیران آن حاضر نیستند در این خصوص مطلع بشوند. بنابراین هشدار داده میشود هرگونه توسعه آبزی‌پروری که به قیمت تهدید ذخایر ارزشمند ژنتیکی کشور بوده و منافع ملی را از جمیع جهات رعایت ننماید را ناپایدار دانسته و مسئولیت تبعات منفی آن را مستقیماً بر عهده تصمیمسازان و تصمیمگیران میدانیم.
9.تاکنون بیش از یکصد گونه ماهی بوم‌زاد (اندمیک، Endemic) از ذخایر ژنتیکی منحصربه‌فرد کشور شناسایی شده‌اند، اولاً متذکر می‌شویم اینان نعمات و ظرفیت‌های خدادادی این سرزمین هستند و نه گونه غیربومی مهاجم موردنظر مدیران محترم شیلات که بارها آن را «ظرفیت خدادادی» تعبیر نموده‌اند (که البته آن هم صرفا در اقلیم و زیستگاه اصلی خودش از این ویژگی برخوردار میباشد) و «خودتحریمی» زمانی معنا میشود که ظرفیت داخل نادیده گرفته شود نه زمانی که با توسعه یک گونه مهاجم مخالفت ورزیده میشود. ثانیاً از مدیریت محترم سازمان متولی حفاظت از ذخایر آبزیان کشور دعوت مینماییم با توجه به مفهوم گونههای «بوم‌زاد» توضیح بفرمایند کدام فعالیت حفاظت و یا بازسازی برای ذخایر ارزشمند ماهیان بوم‌زاد کشور طی دوران مدیریت ایشان و سایر مدیران قبلی در آن سازمان انجام یا حتی برنامه‌ریزی شده است. همچنین گذشته از گونههای بوم‌زاد، حتی در خصوص گونههای بومی (Native) نیز سؤال اصلی این است که چطور تاکنون سازمان شیلات در اصلاح نژاد، تکثیر و معرفی ماهیان بومی دارای مزیت به صنعت آبزی‌پروری موفق نبوده است.
10. سازمان شیلات تاکنون برخی گونههای غیربومی (شامل کاراس، تیزکولی، آمورچه، گاوماهی دریاچهای و...) را به‌صورت ضمنی و ناخواسته همراه با ورود هدفمند کپور ماهیان چینی به منابع آب‌های داخلی کشور وارد نموده است که هر ساله صدمات جبران ناپذیری را به جمعیتهای گونههای آبزیان بومی در اکوسیستمهای طبیعی و همینطور خسارات قابل توجهی را به پرورش دهندگان ماهیان گرمابی تحمیل مینمایند، همچنین اخیراً یک گونه ماهی دریایی غیربومی (سی باس) باهدف آبزی‌پروری در قفس به آب‌های خلیج‌فارس و دریای عمان وارد شده است. از مدیران محترم این سازمان درخواست داریم در خصوص علل عدم رعایت پروتکل‌های ایمنی زیستی در جابجایی گونههای غیربومی و همینطور ارزیابی های ریسک و هرگونه برنامه یا اقدام در جهت کنترل این آفات توضیحات کارشناسی ارائه نمایند.
11. در برخی اظهارنظرهای رسمی و همینطور اخیراً در بیانیه پراکنی‌های مدیران محترم شیلات، از کلیدواژه «گونه غیر مهاجم تیلاپیا» به‌دفعات استفاده شده است، مستدعیست توضیح دهند این کلیدواژه با پشتوانه کدام مستند علمی به‌عنوان مواضع رسمی و سازمانی بیان میشود؟ دراین‌باره توضیح می‌دهیم گونه تیلاپیای نیل (Oreochromis niloticus) که بارها توسط ایشان و حلقه کارشناسان همفکر ایشان به‌عنوان گونه‌ای غیر مهاجم مورد اشاره قرار گرفته است با استناد به صدها مستند علمی تراز اول بین‌المللی و همینطور مرجعیت جهانی گونههای مهاجم وابسته به IUCN به‌عنوان گونه بشدت مهاجم (Highly Invasive Species) طبقه‌بندی شده است و اثرات مخرب آن در تخریب اکوسیستم و انقراض گونههای بومی در نقاط مختلف دنیا به اثبات رسیده است (جهت مشاهده کلیک بفرمایید). ضمن آنکه سازمان حفاظت محیط زیست در سال 1397 در اطلاعیه ای که در روزنامه رسمی منتشر شده تیلاپیای نیل را در فهرست گونه های مهاجم قرار داده است. از این گذشته متذکر می‌شویم، سویه‌هایی از ماهیان پرورشی از یک گونه خاص که در فرآیندهای به‌گزینی با هدف پرورش، مطلوب‌سازی می‌شوند، بسیار سازگارتر و مقاوم‌تر از همنوعان وحشی خود از همان گونه هستند و اثرات مخرب آنها در اکوسیستمهای آبی بسیار بالاتر خواهد بود.
12. مدیران محترم شیلات کشور بارها با دستاویز قرار دادن این نکته که 140 کشور در حال پرورش ماهی تیلاپیا هستند و کشور ما نباید از این قافله عقب بماند، سعی در پوشش دادن اثرات منفی این اقدام با منطق منسوخ «همرنگ جماعت شدن» کرده‌اند. لازم به توضیح است تنها سه کشور (چین، اندونزی و مصر) هر یک در حدود یک میلیون تن تولید دارند و قریب به دوسوم کل تولیدات تیلاپیای دنیا تنها در این سه کشور انجام میشود. مابقی تولیدات نیز در هفده کشور (همگی با منابع آب کافی، در اقلیم استوایی، و البته اغلب کشورهای پرجمعیت و فقیر آفریقایی و امریکایجنوبی) انجام میشود. مجموعاً بیست کشور از 140 کشور مورد ادعا نزدیک به 98 درصد کل تولیدات را برعهده دارند و عملاً در 120 کشور دیگر این ماهی نقشی در تأمین پروتئین ندارد. بسیاری از کشورهایی که ادعا شده پرورش تیلاپیا دارند طبق مستندات و مقالات معتبر، حاکی از خسارات گسترده به تنوع زیستی و گونه های بومی و اثرات منفی شدید آن می باشد از جمله ترکیه و پاکستان در همسایگی ایران و بسیاری از کشورهای آمریکای لاتین و جنوبی و ایالات متحده آمریکا شامل این موارد می باشند.4
13. فریادها و نداهای «هل من مبارز» مدیران محترم شیلات کشور از تریبون‌های مختلف در روزهای اخیر شنیده شد. اولاً یادآوری مینماییم، در یک دهه گذشته ده‌ها مناظره در رادیو، تلویزیون، دانشگاه‌ها و همچنین سازمان حفاظت محیطزیست در این باب انجام گرفته است، که حاصل آنها چیزی جز اصرار حلقه بسته مدیریت شیلات کشور به طی نمودن این مسیر پراشتباه نبوده است و در عمل به هیچ توصیه‌ای توجه نشده است. بنابراین معتقدیم برگزاری دوباره این دست مناظره ها به آن شکل نه ضرورتی دارد و نه مشکلی را حل می‌کند. ثانیاً به رغم اینکه بنا نداشتیم وارد جوسازی‌های اخیر شویم اما غبارآلود شدن فضا و ایجاد شائبه دستان خالی منتقدان، اینجانبان را بر آن داشت نقدهای مطروحه را بصورت مصداقی و به‌صورت مکتوب اعلام نماییم. ازاین‌رو در پاسخ به دعوت ایشان به مناظره، ضمن تمسک به آیه شریفه 61 سوره آل‌عمران، با استقبال و پذیرش این دعوت، مفاد مناظره را به‌صورت مکتوب و در قالب بیانیه حاضر طرح مینماییم. لذا متقابلاً از مدیریت محترم شیلات نیز دعوت مینماییم کتباً به کلیه موارد مطروحه فوق پاسخ رسمی ارائه نمایند.
در خاتمه کلیه مسئولین، تصمیم گیران و بالأخص موافقان پرورش گونه مهاجم تیلاپیا که توسعه پایدار آبزی‌پروری را ضمن نادیده گرفتن سایر ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل موجود، صرفاً در ترویج این گونه مهاجم می‌بینند را اولاً به پیروی از سیره علوی دعوت مینماییم آنجا که به‌درستی همگان را نسبت به حقوق حیوانات و محیطزیست مسئول دانسته‌اند (... بی‌شک همه شما مسئولید و مورد پرسش قرار می‌گیرید، حتی درباره زمین‌ها و حیوانات - نهج‌البلاغه خطبه 166)، ثانیاً به‌طور شفاف اعلام می‌داریم، کلیه بار حقوقی ناشی از تبعات منفی در تخریب زیستگاه‌ها و ذخایر ژنتیکی آبزیان کشور در آینده را برعهده مسببیان اولیه و مدافعین فعلی این اقدام غیر کارشناسی میدانیم، و هشدار می‌دهیم به ایشان برای پاسخگویی در پیشگاه خداوند متعال و ملت شریف ایران. در ضمن یادآور می‌شویم این جایگاه شریف را شایسته تقابل با هیچ شخص یا گروهی نمی‌دانیم، بلکه تقابل اینجانبان صرفاً با ناکارآمدی‌هاست. همچنین ضمن تأکید بر مواضع قبلی و قدردانی مجدد از دستور قاطع ریاست محترم جمهور و همچنین تلاش های ارزنده رئیس محترم فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی در ممنوعیت صید مخرب ترال که امیدها را در این قشر برای ادامه مسیر عدالت‌خواهی تخصصی زنده نمود، همچنان در انتظار واکنشی مثبت و معنادار در وزن نامه دغدغهمندانه دانشگاهیان به رئیس محترم جمهور، از سوی مسئولین امر هستیم و خواستار پاسخگو نمودن «مسببان وضع موجود» در خصوص موارد مطروحه در مراجع ذیصلاح و در مقابل افکار عمومی، جامعه متخصصین و فعالین حوزه صیادی و پرورش آبزیان می‌باشیم. به یاری حق تعالی این گفتمان اصلاح گر و این مجمع متخصصین دغدغهمند در راستای رسالت اجتماعی خویش، همچنان اقدامات مدیریت شیلات کشور را در آینده نیز رصد خواهند نمود و در راستای تصحیح، تکمیل و تایید تصمیمات و اقدامات بعدی، کنشگری مسئولانه خواهند داشت، انشاءالله.
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
