پژوهش در خدمت توسعه و آینده روشن کشور

مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری در حالی وارد پنجمین سال فعالیت خود می شود که دو وظیفه ی اصلی پژوهش های کاربردی در راستای توسعه و پیشرفت کشور و همچنین بسط نگاه آینده نگرانه به مقوله توسعه و پیشرفت در ایران اسلامی را به عنوان دو مفهوم کلیدی پیگیری می کند. به همین منظور و به مناسبت آغاز پنجمین سال فعالیت این مرکز در ادامه معرفی اجمالی از این مرکز صورت می گیرد.

پشتیبانی اندیشه ‌ای از نظام برنامه ‌ریزی و بودجه ‌ریزی کشور و تقویت ابتناء مستمر آن بر دانش و رویکردهای علمی در مسیر پیشرفت، توسعه،  بهبود و توانمندسازی و ارتقای نظام برنامه‌ ریزی و بودجه ‌ریزی جمهوری اسلامی ایران؛
کمک به رفع نیازهای پژوهشی، فناوری و آموزشی سازمان برنامه‌ و بودجه در زمینه توسعه و آینده ‌نگری
تقویت تعامل با مؤسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری؛
افزایش نقش مشارکتی دانشگاه ‌ها و مراکز آموزش عالی و پژوهشی در انجام پژوهش ‌های مورد نیاز.

به عنوان چهار سر فصل اصلی در مسیر حرکت این مرکز همواره مدنظر بوده است.

این مرکز از تفکیک مرکز پژوهش آموزش توسعه و آینده نگری ایجاد شد . همزمان با تفکیک دو سازمان برنامه و بودجه و اداری و استخدامی کشور( مباحث مربوط به ادغام و تفکیک مجدد این دوسازمان در دولت نهم)، دو بازوی پژوهشی و آموزشی این مرکز از یکدیگر تفکیک شدند. بخش آموزش تحت عنوان سازمان آموزش مدیریت دولتی ذیل سازمان اداری و استخدامی فعال شد و بخش پژوهش در اولین روز مرداد ماه سال 1397 با  عنوان مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری آغاز به فعالیت کرد و از این تاریخ به عنوان یکی از مراکز وابسته به سازمان برنامه و بودجه کشور اعلام موجودیت کرد. لازم به ذکر است اقدامات تاسیس این مرکز از سال 1395 آغاز شده بود که دو سال به طول انجامید.

 تاکنون افرادی چون فرهاد دژپسند و علیرضا آزموده اردلان ریاست این مرکز را به عهده داشته اند. در حال حاضر ریاست این مرکز بر عهده سید مهدی پاکذات است. بنابر گفته های دکتر پاکذات این مرکز باید به سمت فعالیت اندیشکده ای و حل مساله در عمل حرکت کند. وی معتقد است، مراکز پژوهشی به عنوان حلقه سوم زنجیره علم همواره در پی پیدا کردن راه حل‌های جدید به منظور حل مسائل هستند. در عین حال این مراکز باید با دو دیدگاه آینده نگری و آینده نگاری، افق روشنی را پیش چشم سیاست‌گذار قرار دهند.

این مرکز پژوهشی پس از انجام نقش مؤثر در انجام مطالعات پشتیبان سند ملی آمایش، وظیفه دیگری در راستای تحقق این سند ملی در دستور کار خود قرار داد. دو وظیفه کمک به الزامات تحقق و اجرایی شدن سند آمایش در کنار افزایش وضوح تصویر افق این سند جزو وظایف مرکز قرار گرفت .

اجتماعی سازی سند ملی آمایش و رسانه ای کردن تصویر مطلوب 1424 کشور یکی از اقدامات مهم این مرکز در راستای تحقق سند ملی آمایش به شمار می رود، مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری در تحقق سند حتی از اقدامات ترویجی نیز فراتر رفت و به سمت همراهی بین دستگاهی در تحقق سند گام برداشت.

اواخر مهر ماه سال 1400 مأموریت مطالعات پشتیبان برنامه هفتم توسعه به مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری داده شد و البته به صورت همزمان در سازمان هم مطالعاتی درحال انجام بود. در مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری، مطالعات گسترده ای تحت عنوان ۷۰ سال برنامه ریزی توسعه در ایران انجام شده بود که خروجی آن در قالب شش جلد کتاب به زودی منتشر می شود. این سلسسه مطالعات به هر شش برنامه عمرانی قبل از انقلاب اسلامی و شش برنامه گذشته که در نظام جمهوری اسلامی داشتیم، پرداخته است.

این مرکز ضمن اتکا به تجارب و ظرفیت‌های کارشناسی و علمی موجود و برگزاری جلسات هم‌اندیشی و نشست‌های علمی- تخصصی با خبرگان و صاحب‌نظران، فعالیت‌های گوناگونی را شامل انتشار مجموعه مطالعات هفتاد سال برنامه‌ریزی توسعه در ایران در شش جلد؛ آسیب‌شناسی نظام برنامه‌ریزی و برنامه‌های توسعه ایران و احصای ریشه‌ها؛ بررسی تطبیقی برنامه‌های توسعه در ایران و کشورهای منتخب، درس آموخته‌ها؛ تجربه برنامه‌ریزی توسعه در جهان، گسست‌ها و گذارها؛ شناسایی مسائل، پیشران‌ها و هسته‌های کلیدی توسعه کشور؛ فراتحلیلی بر مطالعات ۷۰ سال برنامه‌ریزی توسعه در ایران (احصای جهت‌گیری‌ها، مضامین و ویژگی‌های نظام برنامه‌ریزی)؛ بررسی سیاست‌های کلی برنامه‌های توسعه بعد از انقلاب اسلامی (مبانی، آسیب‌ها، مسائل) و الزامات و دلالت‌های رشد اقتصادی ۸ درصد در برنامه هفتم توسعه، به نتیجه رسانده است.

از دیگر اقدامات این مرکز می توان به برگزاری نشست علمی-تخصصی به منظور مرتفع کردن نیاز های پژوهشی سازمان برنامه و بودجه اشاره کرد و با موضوعاتی چون نشست تحلیل، تبیین، ارائه سند ملی آمایش سرزمین و برنامه هفتم توسعه کشور، نشست علمی- تخصصی "تولید و اقتصاد دانش‌بنیان" ، "چگونگی تحقق عدالت آموزشی در برنامه هفتم توسعه"، بهره‌وری منابع آب در اقتصاد روستایی اشاره کرد. تا کنون 83 نشسست، توسط این مرکز برگزار شده است. خلاصه بحث تمامی این نشست ها در سایت این مرکز و خبرگزاری های کشور قابل دسترسی برای عموم مردم است.

فصل نامه علمی" پژوهش های برنامه و توسعه"  نیز تا کنون شش بار منتشر شده است و این مجله علمی پژوهشی معتبر در رویکرد جدید خود به سمت تولید مقالات کاربردی گام برداشته است.

شعار مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری در دوره جدید در سه کلمه "مسئله محور، چابک و نوآور" خلاصه می شود.