گروه علم و پیشرفت خبرگزاری فارس؛ امروزه به دلیل وجود کمبودها و چالش‌های تأمین غذا و امنیت غذایی از مهم‌ترین مسائل کشورهای جهان و از جمله کشور ایران است. استفاده از رویکردهای نوین در تأمین بذر اصلاح‌شده و پر بازده، یکی از راهکارهایی است که در زمینه حل کمبود مواد غذایی وجود دارد. از طرفی در بسیاری از مسائل روز کشور در زمینه‌های دیگری همچون تشخیص و درمان سرطان و مقابله با آلاینده‌ها نیز می‌توان از راه‌حل‌های جدید و فناورانه استفاده کرد.
پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری از دستگاه‌هایی است که به دنبال درگیرکردن نخبگان و متخصصان در نظام مسائل حوزه زیست‌فناوری و ژنتیک است. این پژوهشگاه تلاش می‌کند اولویت‌های روز کشور در سه زمینه مهم پزشکی، کشاورزی و محیط زیست را شناسایی و آن‌ها را به کمک فناوری‌های نوین و دانش روز حل کند.
شناسایی اولویت‌ها و مسائل روز کشور
جواد محمدی، رئیس پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری با معرفی این پژوهشگاه به عنوان تنها پژوهشگاه ملی در حوزه مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری اظهار داشت: این پژوهشگاه، به صورت فرادستگاهی عمل می‌کند و دارای سه پژوهشکده زیست‌فناوری پزشکی، پژوهشکده زیست‌فناوری کشاورزی و پژوهشکده زیست‌فناوری صنعت و محیط زیست است.
وی در خصوص نحوه تعیین و شناسایی موضوعات پژوهش‌ها و طرح‌های پژوهشگاه تصریح کرد: عدم اولویت‌گذاری مناسب باعث بازماندن از طرح‌های کلان و مورد نیاز کشور می‌شود؛ به همین دلیل در شناسایی اولویت‌ها، نیازها و اولویت‌های کشوری مد نظر قرار می‌گیرد. این موضوعات در قالب یک کار گروهی با همکاری مراکز آموزش عالی داخلی و خارجی و بخش خصوصی که دارای توانایی همکاری با ما در حوزه‌های مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری هستند، مورد بررسی قرار می‌گیرد.
رئیس پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری ادامه داد: اولویت‌های مورد نیاز کشور در قالب یک پروژه بزرگ تعریف می‌شود و تقسیم کار آن‌ها تحت پروژه‌های کوچک‌تر بین بخش‌های مختلف صورت می‌گیرد. پژوهشگاه در حل این مسائل به دنبال این است که از ظرفیت همه بخش‌ها، به خصوص بخش خصوصی توانمند استفاده شود. هر کدام از این اولویت‌ها ممکن است منجر به تعریف 7 یا 8 پروژه شوند و به این ترتیب در هر سال تقریبا 10 اولویت از مسائل کشور مورد بررسی و حل قرار می‌گیرند.
او در خصوص طرح‌های اولویت‌دار پژوهشگاه عنوان کرد: در حوزه سلامت، تشخیص زودهنگام و درمان سرطان، تشخیص زودهنگام بیماری‌های قلبی و عروقی، جلوگیری از مرگ‌های زودرس در اثر سکته‌های قلبی و درمان ناباروری و پزشکی شخصی محورهای اصلی پروژه ها را به خود اختصاص می‌دهند. بیماری‌های قلبی و عروقی و سکته قلبی، دو عامل اصلی مرگ و میر در ایران و دنیا هستند.
محمدی افزود: در حوزه صنعت و محیط زیست، موضوعات مقابله با ریزگردها و تأمین آنزیم‌های مورد نیاز برخی صنایع مانند صنایع غذایی از مهم‌ترین طرح‌هایی است که در پژوهشگاه ملی ژنتیک و زیست‌فناوری دنبال می‌شود. همچنین در حوزه دام و طیور و کشاورزی، موضوعات تولید جنین گاو شیری و اسپرم گاو تعیین جنسیت شده، تولید گندم و کلزای مقاوم به خشکی، تولید دانه‌های روغنی هیبریدی، ساخت واکسن‌های دامی و کیت‌های تشخیص بیماری‌های دام و طیور و انسانی از اهمیت بالایی برخوردار هستند که مورد اخیر در مراحل نهایی کارشناسی و اخذ مجوزهای مربوطه است.
وی تصریح کرد: ستاد توسعه زیست‌فناوری، دانشگاه‌های وزارت بهداشت و جهاد کشاورزی از مراجع تعیین اولویت‌های مورد نیاز کشور برای این طرح‌ها هستند. برخی از این پروژه‌ها در پژوهشگاه کار شده است، اما در سال جدید به دنبال فعال شدن و پیگیری مجدد این طرح‌ها تا رسیدن به مرحله تجاری‌سازی و ورود به بازارهای داخلی و خارجی هستیم.
تأثیرگذاری، ملاک اصلی انتخاب همکاران است
رئیس پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک با تأکید بر حذف فرهنگ مقاله‌محوری عنوان کرد: متأسفانه بسیاری از اعضای هیئت علمی به نوشتن مقاله‌هایی عادت دارند که از نیازهای کشور بیگانه هستند؛ در صورتی که باید مقالات به سمت حل مسائل کشور سوق پیدا کنند. این فرهنگ که در بسیاری از رشته‌های مختلف مانند علوم انسانی، مهندسی و... جا افتاده است، باید تغییر یابد. در سال گذشته تلاش کردیم با ایجاد شرایط و بستر مناسب باعث فاصله گرفتن متخصصان از مقاله‌محوری شویم. این موضوع در پژوهشگاه نهادینه شده است و ارزش‌آفرینی و تأثیرگذاری از ملاک‌های اصلی است که مورد توجه قرار می‌گیرند.
وی افزود: در داخل پژوهشگاه و در مراکز آموزش عالی، افراد و استعدادهای برجسته‌ای را داریم که بالقوه هستند و باید به بالفعل تبدیل شوند. باید از آن‌ها برای پاسخگویی به نیاز جامعه دعوت کنیم. پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک، استفاده از ظرفیت‌های تأثیرگذاری این استعدادها و همچنین بخش خصوصی دارای توانایی فناوری و علمی را در دستور کار خود قرار داده است و مسائل مورد نیاز را در قالب مأموریت به آن‌ها می‌سپارد.
نخبگان المپیادی در کانون توجه پژوهشگاه
محمدی ایجاد یک سازوکار مناسب برای ارزش‌آفرینی نخبگان را ضروری دانست و افزود: متأسفانه در حال حاضر، جایگاه نخبگان در نظام ملی نوآوری ما مشخص نیست. حضور و عملکرد نخبگانی چون افرادی که دارای مدال‌های کشوری و جهانی هستند، به ارزش‌آفرینی ملی کمک می‌کنند و به این دلیل باید سازوکاری تشکیل شود که حضور آن‌ها در جاهایی مانند پژوهشگاه مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری تسهیل و منجر به ارزش‌آفرینی و حل مسائل کشور شود. این امر نیاز به یک برنامه‌ریزی استراتژیک و انسجام ملی دارد.
او افزود: در حال حاضر با دانشجویان المپیادی جهانی که در انجمن سمپاد عضو هستند در حال برقراری ارتباط هستیم تا بتوانیم آن‌ها را در اولویت‌های روز کشور درگیر کنیم و از ظرفیت آن‌ها استفاده کنیم. ما در پژوهشگاه سعی داریم این افراد را در حل مسائل روز کشور توانمند کنیم. همچنین زمینه را برای استخدام این افراد در مجموعه‌های همکار و فعالیت در آن‌ها فراهم کنیم.
استفاده هدفمند از بخش خصوصی در مسائل
رئیس پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک از تشکیل یک هلدینگ با مدیریت بخش خصوصی خبر داد و اظهار کرد: اعضای هیئت علمی، متخصصین و افرادی که می‌توانند مسائل ملی حوزه زیست‌فناوری و ژنتیک را حل کنند، در این هلدینگ به تولید محصول مورد نظر می‌پردازند. وجود بخش خصوصی باعث تأمین مواردی مثل مکان و بودجه می‌شود و دغدغه مالی افراد متخصص را نیز برطرف می‌نماید. هدف اصلی هلدینگ، رفع نیازهای هیئت علمی و تجاری‌سازی محصولات به کمک بخش خصوصی است.
توجه به همکاری‌های بین‌المللی در پژوهشگاه
محمدی، حرکت به سمت بازارهای بین‌المللی را الزام محصولات تولیدی در حوزه ژنتیک و زیست‌فناوری عنوان کرد و اظهار داشت: قابلیت فروش محصول در بازارهای بین‌المللی باید در ابتدای فرایند تولید محصول مورد توجه قرار گیرد. در سال جدید مذاکراتی را با بخش‌های خصوصی و مراکز آموزش عالی خارجی، به ویژه کشورهای همسایه، شروع کرده‌ایم. امیدواریم بتوانیم برای ایجاد همکاری‌های مشترک، یک دفتر بین‌المللی مشترک نیز با آن‌ها تأسیس کنیم.
وی در تشریح همکاری‌های بین‌المللی پژوهشگاه ادامه داد: با ایجاد این همکاری‌ها، محصولات مورد نیاز به صورت مشترک و در مقیاس صنعتی تولید و به بازارهای جهانی صادر می‌شود. از طرفی، در قالب این مدل از همکاری‌ها به دنبال تبادل فناوری و تبادل دانشجو نیز هستیم.
رئیس پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک در مورد برنامه‌های دیگر همکاری‌های بین‌المللی عنوان کرد: از اولویت‌های دیگر ما تعیین مهم‌ترین عواملی است که می‌توانند در آینده باعث ایجاد همه‌گیری شوند. این برنامه نیز در قالب همکاری با کشورهای دیگر است و در آن، هر کدام از کشورها یک عامل را بعهده می‌گیرند و به بررسی و شناسایی سریع آن عوامل و راه های مقابله با آن بپردازند. این اقدام به دنبال آن است که اگر در آینده با یک پاندمی دیگر مواجه شدیم، بتوانیم به سرعت به آن واکنش نشان دهیم و با تبادل فناوری و اطلاعات و تجهیزات بتوانیم آن را خنثی و کنترل کنیم.
پایان پیام/
