خبرگزاری فارس- خراسان جنوبی، از این دیار دیرینه های کهن ایران زمین تا کنون ۵ اثر مرزهای ایران را در نوردیده و در فهرست آثار جهانی جای گرفته است و اکنون با ثبت جهانی ۴ کاروانسرا خراسان جنوبی در فهرست آثار جهانی، تعداد آثار آن به ۹ اثر رسید.
آثار تاریخی و طبیعی خراسان‌جنوبی که در فهرست میراث جهانی طی سال‌های اخیر به ثبت رسیده شامل «باغ و عمارت اکبریه بیرجند»، «قنات بلده فردوس»، «بیابان لوت» و «روستای حوله بافی خراشاد» و «ژئوپارک طبس» به عنوان سومین ژئوپارک ایران است.
قنات بلده فردوس و بیابان لوت (مشترک بین استان‌های خراسان جنوبی، کرمان و سیستان و بلوچستان) سال ۱۳۹۵ در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفتند و براساس اعلام شورای جهانی صنایع دستی سال ۱۳۹۷ روستای خراشاد شهرستان بیرجند به عنوان روستای جهانی توبافی (حوله بافی) معرفی شد.
از میان ۲۳ کاروانسرای خراسان جنوبی که ثبت ملی شده، کاروانسراهای سرایان، ده محمد، خان و چهل پایه شهرستان طبس روز گذشته در چهل و پنجمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو که در ریاض عربستان برگزار شد در فهرست آثار جهانی به ثبت رسید.
از این چهار کارونسرای ثبت شده در فهرست آثار جهانی سه کاروانسرا مربوط به شهرستان طبس است.
کاروانسرای چهل پایه مامنی برای مسافران
رباط چهل پایه در جنوبی‌ترین منطقه شهرستان طبس و نزدیکی روستای نایبند (بخش دیهوک) و در مسیر جاده دیهوک به راور قرار دارد.
کاروانسرای چهل پایه در درون دره‌ای به همین نام و در کنار چاه آبی قرار دارد که به آن جذابیت خاصی داده است.
این نام از ستون‌های سنگی راهنما در مسیر گرفته شده که تعداد قابل توجهی هستند و شاید ابتدا تعداد این ستون‌ها ۴۰ مورد بوده است.
زیارت‌کنندگان استان‌های جنوبی ایران که به زیارت بارگاه مطهر امام رضا (ع) در مشهد می‌رفتند از کاروانسرای چهل پایه می‌گذشتند.
کاروانسرای چهل پایه مربوط به دوره قاجاریه است واین کاروانسرا شامل هشتی ورودی، حیاط، بارانداز یا شترخان و حجره‌هایی در اطراف حیاط شاه‌نشین همچنین چهار برج در نمای بیرونی است.
در مجاورت بنا فضاهای با ارزش دیگری مانند حوض انبار، پایاب، آب انبار، مردخانه و برج نگهبانی است که هر یک دارای ویژگی‌های معماری و تاریخی هستند.
چشم‌نوازی بادگیرها کاروانسرای خان
کاروانسرای خان نیز در شهرستان طبس است که تزئینات آجری و بادگیر این بنا بسیار زیبا و چشم‌نواز است.
کاروانسرای خان مربوط به دوره قاجاریه است و در مسیر جاده قبلی طبس به یزد قرار دارد.
این اثر تاریخی شامل هشتی ورودی، حیاط، اصطبل و حجره‌هایی در اطراف حیاط شاه‌نشین همچنین بادگیر است.
در مجاورت بنا فضاهای باارزش دیگری مانند حوض انبار و قلعه مربوط به دوره صفوی قرار دارد.
کاروانسرای ده محمد با طاق‌نماهای دلنواز
کاروانسرای ده محمد نیز که مربوط به دوره قاجاریه است در مسیر طبس به بشرویه قرار دارد و این اثر تاریخی شامل هشتی ورودی، حیاط، اصطبل و حجره‌هایی در اطراف حیاط، شاه‌نشین همچنین چهار برج است.
طاق‌نماهایی در بیرون بنا نیز ساخته شده و مصالح اصلی به‌کار رفته در بنا سنگ و آجر است.
همچنین در مجاورت بنا و در ضلع غربی آن آب‌انباری ساخته شده است.
قدمت ۴۰۰ ساله کتیبه کاروانسرای سرایان
کاروانسرای سرایان که مربوط به دوره صفویه است و در بافت تاریخی شهر سرایان قرار دارد.
این کاروانسرا شامل هشتی ورودی، حیاط، یک اصطبل (شترخان) و حجره‌هایی در داخل و جداره بیرونی بنا، در چوبی و ایوان است.
کاروانسرا در مجموعه تاریخی شامل مسجد دوره صفوی، حمام با سنگ کتیبه به تاریخ ۹۵۱ هجری قمری، آب انبار با کتیبه به تاریخ ۱۰۷۸ هجری قمری و بازار قدیمی شهر می‌شود.
ساخت کاروانسراها به عنوان آثار منحصر به‌فرد معماری، یادآور نیاکان هوشمند و هنرمند ماست که در جای جای این سرزمین پهناور ایران قرار گرفته‌اند و از جاذبه‌های گردشگری به‌ویژه برای گردشگران خارجی به شمار می‌روند.
کاروانسراها برای استراحت کاروان‌ها و مسافرانی ساخته شدند که در راه‌های باستانی و تاریخی رفت و آمد داشتند همچنین این بناها نقش مهمی در مبادلات اقتصادی و فرهنگی بین کشورها و تمدن‌های کهن ایفا کردند.
اغلب کاروانسراها در استان کویری خراسان جنوبی را می‌توان به صورت بنایی با ایوان‌ها، حیاط مرکزی، ایوانچه‌هایی بر گرد حیاط، تالارهای چهار گوشه حیاط و اتاق‌هایی در پس ایوانچه‌ها تصور کرد که به خوبی نیاز کاروان‌ها را در مدت استراحت موقت فراهم کرده است.
ششمین اثر در انتظار ثبت جهانی هم آسبادهای خراسان جنوبی است و تاکنون ۲۹۶ سنگ آسباد (آسیاب بادی) در این استان شناسایی شده است.
پایان پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
