پنج آذر؛ شناسنامه انقلابی مردم گرگان

خبرگزاری فارس استان گلستان- پریسا مسعودی: مردم  انقلابی و شهید پرور استان گلستان همگام با سایر مردم ایران در جهت تحقق آرمان های انقلاب اسلامی تلاش بسیاری کرده و از جان خویش گذشته اند، که پنجم آذر سال ۱۳۵۷ مصداق بارز این از خودگذشتگی و ایثار آنهاست. 

صبح روز پنجم آذر 57 جمع کثیری از مردم گرگان، بندرگز، کردکوی، علی آباد و تعدادی از ترکمن‌های گلستان، در اعتراض به جنایت ۲۹ آبان حکومت شاهنشاهی در یورش به صحن حرم رضوی و به شهادت رساندن زائران، در فلکه امامزاده عبدالله گرگان جمع شدند و به قصد یک راهپیمایی به خیابان های گرگان آمدند تا خشم خود را علیه رژیم شاهنشاهی ابراز کنند. 

مردم معترض که به صورت خودجوش به حرکت درآمده بودند، با تیراندازی مستقیم ماموران ژاندارمری مواجه شدند و در پی تیراندازی در خیابان مول‌اندروژ سابق (پنج آذر فعلی)، صدها تن از افراد بی گناه به خاک و خون کشیده و ۱۴ نفر به شهادت رسیدند.

بر اساس اسناد موثق، ماموران رژیم پهلوی در روز پنجم آذر حدود هشت هزار گلوله برای سرکوب مردم بی دفاع گرگان شلیک کردند. 

قیام انقلابی پنجم آذر گرگان به دلیل مقارن شدن این رویداد با تحصن ۶۰ روزه اهالی رسانه و مطبوعات و همچنین عدم دسترسی اکثریت مردم به رادیو و تلویزیون، مهجور ماند و باعث شد علل چگونگی وقوع آن ناشناخته و در هاله ای از ابهام باقی بماند.

سال های بعد نیز آن چنان که باید و شاید به زوایای حماسه انقلابی مردم گلستان پرداخته نشد و نام پنج آذر از حد یک خیابان و بیمارستان در گرگان فراتر نرفت. 

تنها تحقیق ارزنده ای که با استناد به خاطرات شاهدان عینی و اسناد تاریخی راجع به این قیام و برای حفظ حماسه پنجم آذر گرگان صورت گرفته، تالیف کتاب (حماسه پنجم آذر سال ۵۷ گرگان) به کوشش غلامرضا خارکوهی است. 

خبرنگار خبرگزاری فارس در خصوص وقایع پنج آذر گفتگویی با این تاریخ نگار انجام داده است که در ادامه می خوانیم.

شهدای پنجم آذر 1357 در گرگان

فارس: پنجم آذر ۱۳۵۷ چه اتفاقی در گرگان افتاد؟

غلامرضا خارکوهی: وقتی خبر جسارت،  بی حرمتی و حمله رژیم پهلوی حرم امام رضا(ع) در ۲۹ آبان ماه  سال ۱۳۵۷ به حضرت امام (ره) که در آن موقع در خارج از کشور و در تبعید به سر می‌بردند رسید،  ایشان این عمل رژیم پهلوی را محکوم کردند و با پیام تندی علیه حکومت جبار از مردم خواستند با هر وسیله ممکن برای سقوط رژیم پهلوی قیام کنند.

مردم با شنیدن پیام امام ( ره)، فرمان ایشان را خانه به خانه، دهان به دهان و چهره به چهره  اطلاع رسانی کردند. صبح روز پنجم آذر دریایی از جمعیت ۵۰ هزار نفری مردم آگاه و عاشق اسلام در محوطه امامزاده عبدالله (ع) جمع شده و مهیای اعتراض به رژیم پهلوی شدند. 

روحانی، فرهنگی، کشاورز، کارگر، کاسب و دانشجو محصل، دانشجو گرد هم آمدند و آرام آرام به سمت خیابان شهدا راه افتادند. صلوات می فرستادند و الله اکبر گویان شعار مرگ بر شاه - درود برخمینی سر می دادند.

ماموران با بلندگو به مردم اخطار می‌کردند که پراکنده شوند، ولی مردم جسور و شجاع گلستان هیچ  اعتنایی نکردند و عده‌ای از جوانان جان برکف هم پیشاپیش جمعیت ایستاده بودند.

ناگهان شلیک گلوله ها فضا را شکافت و ده ها ماشین پر از ماموران مسلح آماده کشتار و سرکوب و دو کامیون مامور مجهز به تیربار رویاروی مردم بی دفاع و غیرمسلح قرار گرفتند.

رگبار گلوله‌ها آغاز شد و گاز و دود و خون خیابان شهدا را تیره کرد. مأموران تیراندازی کردند و مردم بی‌گناه را به خاک و خون کشیدند؛ اما مردم هیچ هراسی از رژیم منحوس پهلوی نداشتند.

خبرنگار فارس: مردم گرگان با دست خالی چگونه علیه ماموران رژیم شاه مبارزه می کردند؟!

تاریخ نگار گرگانی: وقتی مأموران رژیم از شجاعت و دلیری مردم به هراس افتادند، سوار بر کامیون ها به سمت مرکز شهر حرکت کردند و در مسیر خود در کوچه‌ها و خیابان ها هرکجا مردم را می دیدند  به گلوله می‌بستند.حتی افرادی که ارتباطی با تجمع آن روز نداشتند.  

مردم خشمگین هم به سوی پارکینگ شهربانی واقع در ضلع غربی فلکه شهدا، حمله‌ کردند و آنجا را به   آتش کشیدند.

مردم حتی دو ماشین آتش‌نشانی را در چهار راه‌ میدان عباسعلی به آتش کشیدند تا راه ماموران را مسدود کنند و  مانع عبور و مرور مأموران شوند چرا که دژخیمان حتی به آمبولانس ها حمله می کردند تا از انتقال مجروحین به بیمارستان جلوگیری کنند اما مردم به صورت خودجوش مجروحان را جمع‌ کرده و با هر وسیله ممکن آن ها را به بیمارستان منتقل کردند. 

*روز پنجم آذر در بیمارستان ۵ آذر گرگان چه گذشت؟

غلامرضا خارکوهی: بیمارستان پنجم‌آذر فعلی بیشترین حجم از  زخمی ها و مجروحین را در خود جای داده بود به حدی  که خدمات رسانی  از عهده‌ کادر ایثارگر درمان خارج بود اما مردم داوطلبانه به کمک پزشکان و پرستاران شتافتند.

مأموران همچنان که در سطح شهر مشغول گشت‌ زدن بودند، ساعت یک و نیم بعدازظهر به خیابان مولن‌روژ (پنجم آذر فعلی) رسیدند.

این ماموران ی رحم، به شکلی بی رحمانه به مردمی که در حال کمک به مجروحین و اهدای خون به نیازمندان بودند شلیک کردند؛ آنها بدون توجه به قانون بین‌المللی که می گوید حمله به بیمارستان ها و آمبولانس‌ها ممنوع است، در بی شرمانه ترین نوع جنایت، بیمارستان را به خاک و خون کشیدند. در این روز بود که بیش از ۲۰۰ نفر زخمی و ۱۴ نفر به شهادت رسیدند.

روایت تاریخی ایشان من را به یاد بمباران و کشتار رژیم کودک کش صهیونیستی در بیمارستان غزه انداخت که مردم بی گناه با مظلومیت تمام به شهادت رسیدند. اما تاریخ بارها ثابت کرده که ظالم فانی است و حق باقی.

از ایشان پرسیدم: آیا به حماسه پنجم آذر گرگان به طور شایسته پرداخته شده است؟

این تاریخ نگار گرگانی در پاسخ می‌گوید: روز ۵ آذر سال ۵۷ حتی در تهران و مشهد و قم کشتار نشد اما در گرگان که شهر کوچکی بود مردم بی گناه برای دفاع از امام رضا(ع) به رگبار گلوله بسته شدند.

مردم گرگان در این واقعه بیش از سهم و اندازه خود نقش داشتند بنابراین حق پنجم آذر بیش از این ها است و انتظار می رود عمیق تر به این حماسه پرداخته شود. 

نسبت به سال های گذشته، مهجوریت پنجم آذر کاهش پیدا کرده اما هنوز به نقطه مطلوب نرسیده است. 

با پیگیری‌هایی که داشته ایم، این واقعه عنوان مهم‌ترین روز تاریخی گرگان در شورای عالی انقلاب فرهنگی با حضور رئیس جمهور به تصویب رسید و در تقویم رسمی کشور ثبت شد.

خبرنگار فارس: وظیفه نهادهای فرهنگی در قبال شناساندن واقعه پنجم آذر به نسل جوان چیست؟

خارکوهی: مقام معظم رهبری در ارتباط با روز پنجم آذر فرموده‌اند که باید پنج آذر، به عنوان شناسنامه انقلابی مردم گرگان به جوانان شناسانده شود.

انتظار می رود این واقعه بین مردم برجسته شود و در سالگرد پنجم آذر لازم است نهادهای فرهنگی و اقشار مردم به این موضوع بیشتر بپردازند و ابعاد آن را به جوانان معرفی کنند.

در شهرها و روستاهای منطقه به این موضوع بپردازند و به وسیله تبلیغات، مراسم ها و برنامه های فرهنگی به این موضوع  توجه بیشتری نشان دهند. در مدارس و دانشگاه ها، اساتید تاریخ باید به بحث ۵ آذر بپردازند و این واقعه را به دانش آموزان و دانشجویان معرفی کنند. در مساجد در این مورد صحبت شود تا جوانان انقلابی از نقش مردم گرگان در انقلاب اسلامی آگاه شوند.

باتوجه به ثبت این واقعه ملی-تاریخی گرگان در تقویم رسمی کشور، از همه مسئولان، مردم و علاقه‌مندان انتظار می‌رود تا در سالروز این واقعه، مراسم های باشگوه فرهنگی و متعددی در سطح شهر و استان برگزار شود.

پایان پیام/ ۸۳۰۲۲