نُدُ (نان دان)

خبرگزاری فارس- خراسان جنوبی؛ در قدیم مثل حالا نبود که درهرخیابان وکوچه ای نانوایی وجود داشته باشد تا حدود همه مردم در داخل منزل خود نان می‌پختند.

در هر منزل یک مطبخ که تنور داشی (سفالی) در داخل آن بکار خورده بود و درکنار مطبخ هیزم دانی بود پر از بوته های ترخ (درمنه) و یا قیچ و یا سرشاخه های درختان هرس شده که برای پخت وپز با اجاق های خشتی و یا برای نان پختن در تنور مورد استفاده قرار می‌گرفت.

تنور داشی یا گلی

به طور معمول مادر خانواده صبح  زود قبل از طلوع آفتاب از آردهای گندمی که خودشان تولید کرده بودند به اندازه نیاز خانواده خمیر می کرد و بعد از حدود یک و نیم ساعت که به اصطلاح  ور می آمد آنها را برسفره ای پلاسی که از نخ پنبه می بافتند به صورت چونه، چونه قرار می دادند تا مقداری سرد شود و بتوانند آنها را به صورت چونه هایی که در نانوایی ها ملاحظه کرده اید آماده طبخ کنند. به این چونه ها در قدیم (زُوَلَه ) می گفتند.

در آن زمان جمعیت اغلب خانوارها زیاد بود به گونه ای که اغلب زوج ها به طور متوسط از۵ تا ۷ فرزند داشتند و تعداد جمعیت کل خانواده از۸ تا ۱۰ نفر بودند.

برهمین اساس باید بیشتر خمیر می کردند و گاهی ۳ تا ۶ تنورنان می پختند که تعداد نان های هر تنوربه طور متوسط ۳۰ تا ۴۰ عدد می شد. اینکه گفته می شود یک یا چند تنور به خاطر این است که پس از پخت حدود ۳۰ تا ۴۰ نان، تنورسرد می شد و لازم بود باز مقداری هیزم در تنور روشن شود و به اصطلاح می گفتند شاخ کنند تا تنور مجدد داغ شود و برای پخت نان  آماده شود.

صندوقچه چوبی نان

صندوقچه چوبی محل نگهداری نان در گذشته

وقتی همه نان ها پخته می شد آنها را در صندوق  چوبی بزرگ و پایه داری به طول حدود یک متر و عرض ۶۰ سانت و ارتفاع یک مترکه به آن (نُدُ) می گفتند قرار می دادند تامرحله بعدی که قرار بود نان بپزند از آن استفاده می کردند.

اغلب مادران دراواخرپخت نان که تنور، مقداری سردتر می شد و آتش وحرارت تنور فروکش می کرد تعدادی ازنان ها را خشکی می کردند که به آن نان (کُرُچّی) می گفتند و از بیسکویت های این زمان هم خوشمزه تر بود. بچه ها وقتی درکوچه ها بازی می کردند یک تکه از همان نان های کرچی را در دست می گرفتند و خالی خالی می خوردند و کیف می کردند.

اگرچه در هر محله ای از محله های قدیم حداقل یک نانوایی وجود داشت اما اغلب کسانی که کشاورز بودند و خودشان گندم می کاشتند واقعا ننگشان می کرد که از نانوایی نان بخرند ترجیح می دادند تحت هرشرایطی خودشان در منزل و از گندم و آرد تولیدی خود نان بپزند و از نانوایی نان خریداری نکنند.

گندم زارهای فردوس

در آن زمان اصلی ترین محصول، گندم بود به طوری که در مزارع مختلف از جمله کشمان سعد آباد (حدفاصل سمت راست خیابان دکتر مدبر عزیزی، خیابان خرمشهر، خیابان شهید رجایی و خیابان شهید مطهری تا خیابان انقلاب و میدان شهید صبوری) و کشمان نوغاب و خداوندی ( پایین دست میدان گلشن و پایین دست مسجد جوادالائمه تا فاصله دو کیلومتر و به خصوص کشمان بلده از میدان جهاد سازندگی (جام انار) تا نزدیکی باغستان سفلی در دو طرف جاده  ومزرعه علی آباد در حاشیه جاده خانکوک، اغلب مزارع به کاشت گندم اختصاص داشت و در اواخر خرداد ماه که تا حدودی همه گندم ها را درو می کردند و خرمن می شد.

۱۰۰۰ خرمن گندم در فردوس

خرمن های گندم

بیش از هزار خرمن گندم بود ولی حالا همه خرمن های گندم همه این مزارع به ۲۰ خرمن هم نمی رسد چرا که اغلب زمین ها به ساخت و ساز مسکن و کاشت پسته اختصاص یافته و زمین های زیادی هم بر اثر کم آبی همچنان بایر و ناکارآمد باقی مانده است.

 ضمن اینکه آبی هم برای کشت وکار نیست و نسلی هم که بیل کشاورزی را از پدران خود تحویل بگیرد وجود ندارد چرا که همه جوانان امروزی دانشگاهی هستند وتوان برداشتن بیل را ندارند و با خودکار سروکار دارند و کشاورزی هم در شرایط فعلی با افزایش هزینه‌های کاشت، داشت و برداشت صرفه اقتصادی ندارد.

پایان پیام/