خبرگزاری فارس-گروه سینما: چهارمین قسمت از برنامه «فارسینما» ویژه برنامه خبرگزاری فارس در چهل و دومین جشنواره فیلم فجر، شامگاه دوشنبه 16 بهمن و همزمان با پنجمین روز برگزاری جشنواره از برج میلاد با اجرای محمود گبرلو و گفت‌وگو با مهدی شامحمدی کارگردان فیلم سینمایی «مجنون»، امیرعباس نادارن، تهیه‌کننده مجنون، علی طاهرفر کارگردان فیلم «آپاراتچی»، بخش دوم گفت‌وگو با سیدمحمد حسینی مدیرعامل انجمن سینمای دفاع مقدس درباره نظام مسایل سینما و نقد و بررسی دو فیلم مجنون و آپاراتچی روی آنتن رفت.
در ابتدای این برنامه گبرلو با اشاره به اینکه فیلم سینمایی مجنون اثری درخشان و در حد استاندارد در حوزه دفاع مقدس است با مهدی شامحمدی کارگردان این اثر به گفت گو نشست.
مهدی شامحمدی کارگردان فیلم سینمایی مجنون با بیان این نکته که مستندساز است و مستندهای زیادی در ژانرهای جنگی دنبال کرده گفت: سال 1386 اولین باری بود که تصمیم گرفتم درباره مهدی زین الدین فیلم بسازم، درباره شهدای دیگری چون حسن باقری و اسکندری هم علاقه به ساخت مستند بودم اما به دلیل کمبود منابع و آرشیو ساخت فیلم مستند درباره این چهره ها بسیار سخت است.
وی افزود: در سینما برای جذب مخاطب قائل به جذابیت بصری به همرام درام هستم و این قصه گویی را در فیلم های مستندم نیز دنبال میکردم و جان مایه الی روایتش قصه گویی بود. احساس میکنم در شخصیت های قهرمان و برای معرفی شان نیاز است از یک قالب جذابی برای روایتشان استفاده کنیم و خیلی جذاب نیست کار داشتانی برایشان ساخته شود و باید به سمت سینمای داستانی برویم.
گبرلو گفت: شهید زین الدین برای ما یک قهرمان است اما برای نسل امروز باید به فکر شخصیت پردازی باشیم، چرا من فکر میکنم این زین الدین زین الدینی که فکر میکردم نیست؟
شامحمدی پاسخ داد: حرف شما درست است زین‌الدین شاید برای من و شما یک قهرمان و اسطوره شناخته شده باشد اما برای نسل فعلی مهدی زین الدین را فقط در حد اسم یک اتوبان میشناسند و این شاید خیلی برای من درد بزرگی بود چرا که خودم پسر نوجوانی دارم که هیچکدام از این شخصیت ها را نمیشناخت و این برای من مهم است تا به او قهرمانان و اسطوره های کشورم را معرفی کنم.
وی افزود: در فیلم سینمایی مجنون یک دوره کوتاه 30،40 روزه را از 25 سال عمر پر برکت مهدی زین الدین روایت کردیم. زمستان 1362 را فقط پرداختیم که در عملیات خیبر در هورالعظیم و جزیره مجنون میگذرد. می دانید چرا تا به حال فیلم شهید همت ساخته نشده است؟
گبرلو پاسخ داد: به نظر من بی توجهی فیلمسازان و نویسندگان است که درباره این شخصیت به تحقیق و پژوهش نپرداخته اند و نکات جذاب شخصیت این شهید را پررنگ میکنم.
شامحمدی پاسخ داد: من الان میتوانم 5 هزار صفحه تحقیق و پژوهش درباره شخصیت این شهید برای شما بیاورم. ابراهیم همت شخصیت بزرگی است و برای فیلمساز ترسناک است که در 120 دقیقه شخصیت این شهید بزرگ روایت کند.
گبرلو گفت: تایید میکنم چرا که با شخصیتی روبرو هستیم که خانواده و همرزمانش زتنده هستند و شاید روایت مارا نپذیرند، اما با باید یک قهرمانی را ببینیم و بپذیریم و به او اعتماد کنیم. من در مجموع این فیلم را یک فیلم استراتژیک زیبا میدانم اما با پیش داوری که دارم و از لحاظ ساختار درام بررسی میکنم به این فکر میکنم آیا برای مخاطب عام این شخصیت نزدیکی لازم رادرد.
شامحمدی بیان کرد: برای مخاطبی که از شهید زین الدین فقط یک اسم را شنیده است تصویری از یک مردی میبیند که پاهایش روی زمین است و عقبه ای از اتفاقات میبیند، او یک اعتباری دارد و به دلیل مشغله بزرگی که در جبهه دارد در زندگیش کمبودهایی دارد. من احساس میکنم اگر این فیلم درباره یک شخصیتی که در یک حادثه اجتماعی برای مردم عزیز شده باشد 120 دقیقه کافی باشد اما قدرت و زمان سینما برای پرداخت به یک قهرمان کم اسنت، من تمام تلاشم را کردم و امیدوارم تاثیرگذار باشد.
وی افزود: عملیات خیبر حساسیت های خاصی دارد که قهرمان های زیادی دارد که باید به همه آن ها میپرداختیم.
گبرلو: من به این فیلم میتوانم افتخار کنم و از شما سوال دارم همه این اتفاقات فیلم براساس واقعیت است یا تخیل هم وارد آن شده است؟
شامحمدی در پایان گفت: ما برای این فیلم یک پژوهش مفصلی داشتیم و بسیار بر اتفاقات تاریخی غیرت دارم که عین به عین آن را ببینیم و سعی کردم همه چیز جای خودش باشد اما در جزئیات و برای درام قصه مواردی را به آن اضافه کردیم و اتفاقاتی که در صحنه پایانی فیلم میبینیم کمی دراماتیک و سینمایی شده است.
تماشا در سینما باعث شد تا بازخوردها و نقدهایی که یمیگیرم فکر میکنم فیلم برای اکران تغییراتی خواهد داشت.
در ادامه این برنامه عباس نادران تهیه کننده این فیلم در برنامه فارسینما حضور یافت و در پاسخ به سوال گبرلو درباره دخالت داشتن در نوشتن فیلمنامه مجنون گفت: در مرداد ماه بود که دوستان اوج پیشنهاد ساخت پروژه مجنون را به من دادند که آن زمان اسم دیگری داشت، فیلمنامه ای را که دیدم مطرح که خیلی فیلمنامه به موقعیت مهدی نزدیک ست و اصرار داشتم اگر میخواهیم فیلمی را بسازیم به روایت ای تا زد پایبند باشیم. خیلی سخت بود و معتقد بودم که کاملا روایت سرراست و سه پرده ای داشته باشیم. جلساتی گذاشتیم و امیرحسین عسگری با عشق به ما اضافه شد.
وی افزود: مهدی شامحمدی را بواسطه مستندساز بودنش انتخاب کردم او کاملا مستندهای قصه گو دارد. شناخت کاملی نسبت به او نداشتم و در جلساتی که داشتیم به شناخت رسیدیم هردو میخواستیم یک فیلم قهرمانانه درباره یک قهرمان بسازیم. مهدی زین الدینی که در فیلم ما ساخته شده زین الدینی که برای جوانان و نوجوانان ملموس باشد و بتوانند با او ارتباط برقرار کنند. در اکران های مردمی که داشتیم واکنش مردمی که بدون هیچ پیش زمینه ای به سالن می آمدند بسیار شگفت انگیز بود و چندین بار در سالن دیدم آدم ها سرچ میکنند و آنجا فهمیدم ما کار خود را کردیم.
نادران گفت: تحلیل ما این بود مقطعی که میتواند بیشترین امکان را برای معرفی مهدی زین الدین داشته باشد عملیات خیبر بود. در مجنون یک هدف مهم داشتیم که مهمترین نیاز امروز جامعه عرق ملی و وطن پرستی را بیدار کنیم، اینکه یک تعداد آدمی دست به چه عمل شجاعانه ای زدند و حس وطن پرستی در او تقویت شود.
وی در انتها افزود: ما چه در پشت دوربین و چه در پس تولید تمام تلاشمان را کردیم از حرفه ای ترین ها استفاده کنیم و صد خود را برای این کار است و قرار است در مجامع بین المللی بذاریم. مجنون روایتی از جنگی است که برای صلح انجام شد.
در ادامه قسمت چهارم برنامه فارسینما رضا منتظری منتقد در رابطه با فیلم سینمایی مجنون گفت: قطعا قهرمان سازی و قهرمان پروری و.. جز نکات حائز اهمیتی است که سینما رسالت دارد به این مورد ورود کند بخصوص وقتی حرف از دفاع مقدس است. رهبر انقلاب چندین بار تاکید کرده‌اند عدم توجه به دفاع مقدس یک خیانت بزرگ است.
وی افزود: یک مسئله ای هست که فقدان تحقیق و پژوهش کافی و عدم اطلاعات درباره شخصیت ها میتواند به اثر آسیب بزند. مجنون از این منظر درست عمل کرده‌است. من دوبار این فیلم را دیدم و حقیقتا اگر بخواهم خیلی احساسی درباره فیلم حرف بزنم باید بگویم چند جای آن بشدت احساس همذات پنداری کردم و ناخودآگاه گریستم.
منتظری با اشاره به این نکته که مجنون با یک درام قوی آغاز می‌شود بیان کرد: تصویری از شهید زین الدین میبینم که از جنس خودمان است و با یک شخصیتی روبرو هستیم که ارتباط درستی شهید با همرزمان، زیر دستان و خانواده دارد.
وی بیان کرد: از یک جایی به بعد کار روایتی مستندگونه دارد و دچار آفت ظاهرگرایی در سینمای دفاع مقدس می‌شویم من منتقد وجود جلوه‌های ویژه در کار دفاع مقدسی نیستم ولی پلان‌هایی میبینیم که گویا فقط می‌خواهد تلخی جنگ را نشان دهد.
حمید محمدی منتقد در برنامه فارسینما درباره فیلم سینمایی«آپاراتچی» گفت: چیزی که ما روی پرده سینما میبینیم خیلی بهتر از کار است، این اثر طنز شیرینی دارد که در کتاب موجود نیست. طنز کار کار را بهتر کرده است و باورمندی‌هایی که به ناسالم بودن سینما در دهه 60 بوده را به خوبی به تصویر کشیده است و کار درستی بود تا به اوضاع سینما در دهه 60 را ببینیم.
وی در انتها افزود: از ابتدای فیلم روایت جالبی بود که شخصیت فیلم میخواست اثری بسازد که سیمرغ بگیرد اما در انتها میبینیم که جایزه اش را از مردم دریافت می‌کند.
قربانعلی طاهرفر کارگردان فیلم سینمایی «آپاراتچی» با اشاره به این نکته که نمی‌خواستم کاری بسازم که فقط گروهی خاص آن را ببینند گفت: دوست دارم هر ایرانی پای این اثر می‌نشیند حالش خوب باشد. همیشه توسل کردیم به شهدایی که عکس و اسم‌شان در این فیلم بوده است و مطمئنم که سیمرغ خود را از شهدا گرفتیم.
طاهرفر افزود: درباره سینما ساختن برای همه سینماگران جذاب است و قرابت عاطفی با موضوع سینما داریم و ور طول تاریخ سینما فیلم‌هایی که برای سینما ساخته شده جذاب بوده است.
او با اشاره به این نکته که در این اثر قصد داشتم یک قهرمان معمولی را به تصویر بکشم، گفت: آن نقاش ساختمان که در فیلم میبینیم یک شخصیت حقیقی است که در دهه 60 اتفاقات عجیبی رقم زده است. او به تنهایی یک بنیاد سینمایی است از جذب سرمایه یا فیلمنامه نویسی و کارگردانی را خودش انجام میدهد.
طاهرفر بیان کرد: من وقتی بازخوردها رو میبینم احساس میکنم این فیلم، فیام روز است. ما در دهه 60 با دو جریان روبرو هستیم که یکی تفکر شبه روشنفکری متجدد و دیگری جریان تحجر است که نماینده هردو را در فیلم قرار دادم که به بار طنز کار هم کمک میکرد.
وی افزود: من از سال 1369 در عرصه فیلمسازی فعالیت میکنم و تله‌فیلم، مستند و سریال ساختم، و پشت دیوارهای شهرمان گیر کردم چرا که اگر میخواستی فیلم سینمایی بسازی باید به تهران می‌آمدی. این یک ظلم تاریخی است که در حق فیلمسازان شهرستانی شد و نگاه پایتخت به شهرستانی وجود داشت.
طاهرفر گفت: احساس میکنم با نگاهی که در عرصه فیلمسازی به وجود آمده نوید ساخت آثار با کیفیتی داده می‌شود. ساز و کاری باید تمهید شود سختی‌های کار برای نیروهای شهرستانی تسهیل شود.
وی در انتها بیان کرد:جشنواره فیلم فجر خانه امید همه فیلمسازان است، یک گله‌ای دارم و آن هم به واسزه تکرر سوال‌هایی درباره عدم حضور فیلم سینمایی آپاراتچی در بخش سودای سیمرغ است، دوست دارم این سوال پاسخ داده شود.
بخش پایانی برنامه نیز اختصاص به بخش دوم گفت‌وگوی برنامه «فارسینما» با سیدمحمد حسینی مدیرعامل انجمن سینمای دفاع مقدس با موضوعیت نظام مسایل سینما داشت.
حسینی در این بخش از نقش فیلمساز در تغییر فرهنگ جامعه و روابط های اجتماعی گفت و لازمه این اتفاق را گفتگو و تعامل مسئولین با فیلمسازان دانست.
سید محمدحسینی گفت: ما به محض اینکه در فیلمسازی تصمیم به روایت خرمشهر میگیریم، یک شهر در حال سقوط رانمایش می‌دهیم واز تلفات ایران می‌گوییم، چرا سینما هیچوقت جرات نمی‌کند تا روی پرده سینما خرمشهر را فتح کند تا مخاطب نوجوان ما حس شعف و غرور داشته باشد.
گبرلو ادامه داد: فیلمساز باید بداند که از او حمایت می‌شود و نباید نگران سرمایه‌گذاری و برگشت سرمایه باشد.
حسینی ادامه داد: دقیقا درست است ظرفیت پخش و سالن‌های نمایش محدود است وقتی 20 میلیارد برای ساخت یک فیلم هزینه می‌شود باید 60 میلیارد برگردد تا مساوی شود و هنوز به سود آوری نمی‌رسد. عملا سینمای دفاع مقدس که حاکی از عظمت این سرزمین است و بازگشت سرمایه از گیشه سینما یک جریان متفکر نیاز دارد که آن را نداریم.
گبرلو بیان کرد: در کنار نظارت‌ها شوراها و سیاست ها که تعیین کنند به چه سوژه‌هایی پرداخته شود و چه چیزهایی را بسازیم لازم است که یکسری تحقیق و پژوهش انجام دهیم تا ببینیم نیاز امروز جامعه و فرهنگ ایرانی چیست. شاید تشکیلاتی مثل خانه سینما بتواند این کار را انجام دهد.
حسینی با تایید صحبت‌های گبرلو مطرح کرد: یکسری مراکز پژوهشی در کشور ما وجود دارند که دو ضعف مشهود دارند، اولا به یکدیگر مرتبط نیستند و دوما هیچکدام به سینما مرتبط نیستند. برای مثال مرکز پژوهش‌های مجلس را داریم که هرسال مسائل ایاجتماعی این سرزمین را بررسی می‌کند، همچنین ما مرکز مطالعاتی مثل دانشگاه علامه داریم، مرکز نظرسنجی صداوسیما و.. و متاسفانه داده های این مراکز هرگز به سینما ارائه نمیشود و این مسائل را در اختیار اهالی سینما قرار نمی‌دهد تا فیلمساز از دغدغه اصلی جامعه باخبر شود.
گبرلو لازمه رونق تولید را پژوهش قوی و قدرتمند دانست که به فیلمساز نیاز‌های جامعه را اطلاع دهد.
حسینی افزود: آمریکا در سینما متولد شد، کاری که گریفیث برای آمریکا کرد، سینمای ترکیه برای ترکیه انجام داد. مردم آذربایجان هنوز کامشان از ماجرای چالدران تلخ است اما قاتل چالدران می‌شود قهرمان خانه‌های آذربایجان. همین کار را کره انجام داده است، درک اینکه سینما فراتر از سالن سینما است و زمینه روانی عجیبی را ایجاد می‌کند که دیگران حسی به آن سرزمینی که نمایش داده می‌شود در میان مخاطبان ایجاد می‌شود. هالیوود با فیلم‌هایی که می‌سازد تسلیحات نظامی آمریکا را می‌فروشد پس مسئولان اقتصادی بواسطه سینما زمیته سرمایه گذاری خارجی در کشور را فراهم کنند.
گبرلو گفت: ما هنوز عریف درستی از هنر صنعت سینما پیدا نکرده‌ایم و استراتژی درستی نداریم اگر به این نتیجه برسیم این هنر صنعت میتواند ابعاد مختلف اقتصادی نیز داشته باشد به جای اینکه خصمانه رفتار کنیم مهربانانه به گفتگو می‌پردازیم. هرکس با هر علمی که در حوزه سینما دارد در جهت ماهیت و هویت ایرانی به صنعت ایران پر و بال دهد. درست است دیر میخواهیم عمل کنیم اما ما نیرو و لشکر و گنج گران بهای فرهنگ این کشور را داریم.
حسینی بیان کرد: جشنواره های کوچک و بزرگ سینمای مارا خط میدهد و برای پذیرش آثار ما به سینمای خط میدهد و با ما بازی می‌کند. در حوزه مدیریت کلان پروژه سینما را در نظر بگیریم و به آن توجه کنیم.
گبرلو مطرح کرد: نهادهای مختلفی که در این ماجرا دخیل هستند و یکی دوتا هم نیستند با هم به یک مجموع استراتژی نرسیدند و متحد نیستند.
حسینی تصریح کرد: درست همین است، یعنی ما کنش گرهای عرصه سینمایی مان اعم از بخش خصوصی که گردش مالی اصلی سینما را ایجاد کرده و باعث رونق سینما شده، نادها که در کنار هم قرار گرفته اند و میتواند کنش گری داشته باشند باید در مدیریت کلان پروژه سینما که به فرموده رهبر سینما کلید پیشرفت اجتماع است همراه باشند. باور کنید بر اساس تکنیک فیلمسازی از هالیوود بالاتر نباشیم پایین تر نیستیم. مثال های زیادی هم داریم مثل فیلم سینمایی دوئل که تکنیک‌های شگفت انگیزی دارد. این همه آمادگی ، قابلیت، استعدا، علاقه به کشور باید یک جیان سازی سالم مدیریتی شود و به این فکر کند سینما در اقتصاد، فرهنگ، اجتماع و.. تاثیر می‌گذارد.
حسینی گفت: آنچه که سترگ ترین متن ادبی این سرزمین را شکل داد یعنی شاهنامه، سینمای جنگ ما هم درست همین کار را می‌کند. من معتقدم سینمای دفاع مقدس و جنگی ما مثل همه گونه های دیگر سینمای کشورمان عرصه های جدیدی دارد.
وی ادامه داد: فکر کنم فیلمسازی و تکنیک اجرای ما در این ژانر ایراد دارد. وقتی نمونه آثار قبلی را میبینیم و میدانیم کار از سمت یک فیلمساز در نمی‌آید درست است بودجه را در اختیار او قرار دهیم؟ الان نمیشود به راحتی از کنار کارها گذشت چراکه تماشاگر الان به راحتی پای تماشای فیلم نمیشیند و باید کاری کنیم که مجذوب شود تماشاگر امروز به واسطه تماشای آثار قدرتمند از فیلمساز قوی تر شده است و دیگر هر کاری را نگاه نمی‌کند.
حسینی پاسخ داد: نمی‌دانم شاید باید کمکش کنیم. می‌خواهم از جواب این سوال طفره بروم چون نمی‌دانم باید چه بگویم. موقعیت مهدی خیلی خوب توانست به واقعیت نزدیک شود و شد و یک سلوکی در آن وجود داشت.
حسینی در انتها افزود افزود: سینما امید را باید نقاشی کند.
پایان پیام/
