دبيرسياقي: كار «خالقي» براي تصحيح عالي شاهنامه پايه قرار گيرد

محمد دبير سياقي استاد دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار ادبي فارس، گفت: من اگر چه چهار پنج دفعه شاهنامه چاپ كرده‌ام و جزوهائي از آن هنوز با لغت و معني زير چاپ است ولي شاهنامه من تصحيح با نسخه‌هاي متعدد نبوده. من اهميت كار «خالقي» را با كار «منوچهري» خودم مقايسه مي‌كنم. سال 1324 وقتي دوره دكتري را در دانشگاه تمام كردم سه سال روي منوچهري كار كردم. 27 نسخه و چندين متن كه اشعار منوچهري در آنها بود جمع‌آوري كردم و در آن سه سال شب و روز روي آن كار كردم تا آن را آماده كردم. اين كتاب «منوچهري» سه هزار بيت است و كار «خالقي‌مطلق» بر اساس ده‌ها نسخه است. وقتي با «منوچهري» قياس شود خوب شاهنامه حدود 48 هزار بيت است، پس در حقيقت او 17 برابر من كار كرده‌ است. بنابراين ارزش كار او 17 برابر كار منوچهري من است. يكي از كارهاي ارزنده‌اي كه در تصحيح متون بعدها سرمشق قرار گرفت. وي افزود: دايرةالمعارف بزرگ اسلامي با جشني كه براي آن كتاب و خالقي گرفت زحمات او را تا حدي ادا كرده. ولي اميدوارم با كتاب او حق فردوسي هم ادا شده باشد. «دبيرسياقي» ادامه داد: من معتقدم پژوهش روي شاهنامه كار يك نفر نيست. افرادي بايد باشند كه هم به علوم اسلامي آشنا باشند و هم شعرهاي قبل از فردوسي را جمع‌آوري كرده باشند و نسخه‌هائي را هم كه قديمي هستند و به زمان فردوسي نزديك هستند جمع كنند تا يك جمعي با اين خصوصيات شاهنامه را چاپ كنند. اميدوارم كه يك چنين كتابي كه از سوي «خالقي‌مطلق» منتشر شده پايه قرار بگيرد تا حق فردوسي آنچنان كه بايد ادا شود. وي سپس درباره تعدد نسخ در اين تصحيح و انتقاد برخي به اين تصحيح كه متني دوگانه است، گفت: تصحيح دو جور است. كساني امثال قزويني و مينوي معتقد بودند كه بايد قديمي‌ترين نسخ را اصل قرار داد و به تدريج نسخه‌هاي ديگر را با آن مقايسه كرد و در پاورقي آورد. ولي شاهنامه چون نسخه اصل ندارد بنابراين بايد تلفيقي كار شود مثل همان كاري كه بنده در تصحيح ديوان منوچهري كرده‌ام. و كساني مثل دهخدا و بهار و ديگران كه اهليت اين كار را داشتند آن را قبول كردند. بنابراين «خالقي» نمي‌توانست يك نسخه را اصل قرار بدهد و بقيه را فرع، براي اينكه نسخه اصلي نداريم. اين ايراد به كار «خالقي‌مطلق» وارد نيست. اما درباره نسخه فلورانس، يكي از استادان مبرز كه به كتابخانه فلورانس رفته و آن نسخه را از نزديك ديده، مي‌گويد تاريخ آن متعلق به يكصد سال بعد از فردوسي است. ولي با اين حال كسي نمي‌گويد كه آن اصيل نيست. «خالقي‌مطلق» چندين سال در يك اتاق دربسته نشسته و اين كار را انجام داده و بايد حق زحمات او ادا شود. ولي حق فردوسي هم اينجا مطرح است كه آيا ادا شد يا خير؟ وي ادامه داد: براي ادا كردن حق فردوسي عده‌اي بايد جمع شوند و روي آن كار بكنند. افرادي بايد باشند كه عربي خوب بدانند. ما يك كتابي داريم به نام «خرد‌نامه» كه در همان زمان ترجمه «بنداري» تأليف شده. اين نويسنده آمده يك كلام حضرت علي را گرفته به عنوان كلمه قصار و بعد از كلمات حكماي يونان، سقراط و ارسطو و افلاطون در برابر آن كلمه قصار جملاتي پيدا كرده. بعد از اين، شعرهائي از فردوسي پيدا كرده متناسب با كلمات و جملات آن حكما و حضرت علي كه 250 بيت از شاهنامه را انتخاب كرده است. دبيرسياقي در پايان افزود: كار خالقي كار عظيمي است و مي‌تواند براي تصحيح عالي شاهنامه به وسيله يك جمع پايه قرارگيرد. انتهاي پيام/