راديو دارو يا داروهاي هسته اي چيست ؟

كاربرد راديوداروها روشهاي تشخيص زنده روشهاي تشخيص زنده آن روشهايي هستند كه در آنها يك راديو دارو در سيستم يك مريض زنده ، بطريق خوراندن ، تزريق ، يا با استنشاق وارد مي‌گردد. اشعه گاماي نشر شده بوسيله راديو داروها براي تامين اطلاعات مورد نياز بر روي صفحه كامپيوتر قابل مشاهده هستند. روشهاي تشخيص غير زنده روشهاي غير زنده آنهايي هستند كه روي نمونه‌هاي برداشته شده از يك مريض انجام مي‌گيرد. تعدادي از اين روشها مستلزم بكارگيري راديو داروها است. ولي مهمترين آنها روش راديو ايمونواسي (RIA) مي‌باشد. راديو ايمونواسي و تاثير آن در پزشكي راديو ايمونواسي نوعي تجزيه بطريق رقيق كردن ايزوتوپي (IDA) ، جزو استو كيومتري است كه در آن عنصر مورد تجريه نشاندار و غير نشاندار براي پيوند با مقادير محدود مولكولي كه بطور خاص با عنصر مورد تجزيه پيوند مي‌دهد، رقابت مي‌كند. RIA بطور گسترده در آزمايشگاههاي پزشكي براي تعيين هورمونها ، داروها ، ويروسها ، و ديگر گونه‌هاي آلي در سطح جهان بكار مي‌رود. شروع RIA به سالهاي 1950 ، با بررسي S.Berson و R.Yalow برروي متابوليسم انسولين B1I در مريض‌هاي ديابتي بر مي‌گردد. Berson و Yalow دريافتند كه مريض‌هاي ديابتي موادي در سرم خون دارند كه با انسولين پيوند مي‌دهند. آنها مشاهده كردند كه انسولين نشاندار و غيرنشاندار با اين ماده پيوند دهنده رقابت كرده، و اين مقدار انسولين غيرنشاندار موجود ، مقادير انسولين نشاندار را كه پيوند داده متاثر مي‌كند. آنها در اين مطالعه توانايي روش ، جهت ارزيابي انسولين را دريافتند. RIA از آن زمان تا كنون پيشرفتهاي گسترده‌اي را در روشهاي پزشكي با كاربردهاي وسيع براي اندازه گيري مقادير بسيار كم بسياري از بيو مولكولهاي مهم نموده است. كاربردهاي درماني تشعشع كاربردهاي درماني تشعشع و راديو داروها نسبت به كاربردهاي تشخيص محدودتر هستند. زماني كه تشعشع براي درمان بكار مي‌رود، مقصود نابود نمودن يك قسمت خاص از نسوج مريض با تشعشع است. چشمه تشعشع مي‌تواند داخلي و خارجي باشد. چشمه‌هاي مورد استفاده در درمان چشمه‌هاي خارجي تشعشع در حال حاضر اساسا در شكل باريكه‌هاي الكتروني يا اشعه ايكس است. بسياري از دستگاهها مي‌توانند براي توليد اين تشعشعات بكار روند. ولي شتابدهندهاي خطي كوچك بيشترين كاربرد را دارند. الكترونهاي با انرژيهاي 4 تا 15 ميليون الكترون ولت براي درمان سرطانهايي كه نزديك سطح بدن هستند، مانند سرطانهاي پوست ، سينه ، سر و گردن بكار مي‌روند. زماني كه نفوذ بيشتري از تشعشع لازم باشد، اشعه گاما از يك چشمه بسته راديو نوكليد مورد استفاده قرار مي‌گيرد. 60Co بطور گسترده‌اي براي اين منظور بكار رفته است، ولي در حال حاضر 137Cs ترجيح داده مي‌شود. علاوه بر تشعشع خارجي يك عضو ممكن است، يك سوزن يا دانه راديواكتيو را در داخل بدن مريض كاشت و لذا تنها مقاطع خاصي را كه بايد نابود شوند، پرتودهي نمود. در اين رابطه كاشتهاي 198Au و 125I متداول است. آثار مخرب تشعشع بر سيستم زنده آسيب تشعشع به سلولهاي پستانداران را مي توان به سه دسته تقسيم بندي كرد : (1) آسيب كشنده ، كه غير قابل برگشت و غير قابل ترميم است و بنا به تعريف منجر به مرگ سلول مي شود . (2) آسيب زير كشنده كه در شرايط طبيعي طي چند ساعت ترميم مي شود ، مگر آنكه آسيب زير كشنده ديگري به سلول وارد شود ( براي مثال ، از يك دز تشعشع بعدي ). اين دو آسيب با يكديگر اندركنش انجام داده و به آسيب كشنده منجر مي شود . بنابراين ، افزايش بقا در رژيمهاي تقطيعي با فاصله زماني مناسب مبين ترميم آسيب زير كشنده است و (3) آسيب قابل كشنده ( PLD ) ، جزئي از آسيب تشعشع كه با شرايط محيطي بعد از تابش گيري قابل تعديل است . تمام اين سه مورد صرفاً اصطلاحات عملي مي باشد زيرا در سلولهاي پستانداران مكانيزمهاي ترميم و مقاومت بخوبي در سطح مولكولي شناخته نشده است . در چند گونه مخمر ،‌ جهش يافته هايي جداسازي شدند كه به مرگ آوري اشعه ايكس ( يا اشعه فرابنفش ) حساسيت نشان مي دهند . بسياري از گونه هاي وحشي نيز با نقصهاي ژني جداسازي شدند كه در بعضي موارد تواليهاي DNA آنها نيز تعيين شده است . ظاهراً محصولات ژني به طور مستقيم در فرايند ترميم دخالت دارند يا تابعي از عناصر كنترلي بازرس مولكولي مي باشند. در سلولهاي پستانداران اولين ژن ترميم شناسايي شده مربوط به ژن ترميم آسيب ناشي از ميتومايسين C بوده است . اين ژن كه روي كروموزوم 18 انسان قرار دارد، شناسايي و تعيين توالي شده است . وضعيت براي اشعه ايكس بسيار مشكلتر مي باشد زيرا رده هاي سلولي جهش يافته پستانداران - كه در مقايسه با نوع وحشي از حساسيت پرتوي بسيار بالايي برخوردارند - بسادگي در دسترس قرار ندارند . براي مثال ، در مورد ميتومايسين C ، حساسيت سلولهاي جهش يافته و وحشي به دارو تا حدود 500 برابر متفاوت است در حالي كه بسياري از جهش يافته هاي پستانداران و حساس به پرتو در مقايسه با سلولهاي نرمال فقط 2 تا 3 برابر حساسيت بيشتري نشان مي دهند . اين امر جداسازي ژنهاي ترميم طبيعي اشعه ايكس را از نظر فني مشكل مي سازد . به هر حال ، در انسان يك ژن با قابليت اصلاح حساسيت اشعه ايكس در يك رده سلولي جهش يافته در هامستر چيني جداسازي و موقعيت و توالي آن روي كروموزوم 19 مشخص و تعيين شد . ژن در نقص ژنتيكي اتاكسي تلانژكتيازي انسان - كه حساسيت پرتوي زيادي نشان مي دهد و مستعد ابتلا به سرطان است - نيز كلون و تعيين توالي شد آسيب قابل كشنده تغيير شرايط محيطي پس از تابش اشعه ايكس به علت رخداد ترميم PLD ، بر نسبت سلولهاي زنده ناشي از تابش دزي معين تاثير مي گذارد . اين آسيب بالقوه كشنده است زيرا تحت شرايط فيزيولوژيك طبيعي بيان آن به مرگ سلول منجر مي شود . اما اگر در نتيجه دستكاري در محيط پس از تابش گيري ، بقا افزايش يابد، ترميم PLD روي داده است. اگر سلولهاي تابش ديده ، به جاي محيط كاشت كامل به مدت چند ساعت در محلول نمكي نگهداري شوند ، PLD ترميم مي شود . البته اين نوع تيمار ، تيماري نامناسب براي سلولهاست و به هر حال ، به آنچه كه در شرايط فيزيولوژيك روي مي دهد ، شبيه نيست . لي تل و همكارانش فرايند ترميم PLD را در كشتهاي سلولي در مرحله ثابت بررسي كردند و به نظر مي رسد الگوي in vitro مناسبي براي سلولهاي تومور در شرايط in vitro باشد ( شكل 5-1 ) . درصورت نگهداري سلولها در اين مرحله به مدت 6 تا 12 ساعت پس از تابش گيري و سنجش قابليت تشكيل كلوني آنها ، بقاي سلولها به طور قابل ملاحظه اي افزايش خواهد يافت با نشان دادن مشابهت مكانيزم و حجم ترميم PLD در in vitro با تومورهاي آزمايشگاهي in vivo ، اهميت ارتباط PLD در پرتودرماني بيشتر شد . اگر تابش گيري تومور در in situ و برداشت سلولها از بافت اوليه براي تعيين قابليت توليد مثل با وقفه اي چندين ساعته روبرو شود ، در اين حالت ، ترميم به افزايش قابل توجه بقاي سلول منجر خواهد شد شايان ذكر است جمعبندي داده هاي تجربي قابل دسترسي با ترميم PLD موافقت كلي دارد . در صورت نامناسب بودن شرايط ، پس از تابش گيري براي رشد سلولها - به گونه اي كه سلولها نتوانند با كروموزومهاي آسيب ديده وارد مرحله ميتوز شوند - نسبت بقاي سلولها افزايش مي يابد . همچنين اگر با ايجاد شرايط نامناسب رشد در ميتوز تاخيري ايجاد شود ، آسيب DNA ترميم مي گردد. اهميت ترميم PLD در پرتودرماني باليني مورد بحث است . با توجه به روي دادن اين فرايند در تومورهاي قابل پيوند حيوانات دليلي مبني بر فرض روي ندادن آن در تومورهاي انسان وجود ندارد . از سوي ديگر پيشنهاد شد مقاومت پرتويي انواع خاصي از تومورهاي انسان به قابليت ترميم PLD آنها ارتباط دارد ؛ به عبارت ديگر ، تومورهاي حساس به پرتو ، ترميم PLD را بخوبي انجام نمي دهند اما تومورهاي مقاوم به اشعه ، از مكانيزم هاي ترميمي مناسب براي PLD برخوردارند. علي رغم جالب و جذاب به نظر رسيدن اين فرضيه ، اما هنوز به بررسي بيشتري نياز دارد . طب هسته اي مجزه قرن يكي از روشهاي تشخيصي و درماني ارزشمند در طب، پزشكي هسته اي مي باشد. كه تبلور آن از ابتدا تا كنون تلفيقي از كشفيات مهم تاريخي بوده است. اولين جرقه در سال 1895 با كشف اشعه X و در 1934 با كشف مواد راديواكتيو زده شد. اولين استفاده كلينيكي مواد راديواكتيو، در سال 1937 جهت درمان لوسمي در دانشگاه كاليفرنيا در بركلي بود. بعــــــد از آن در 1946 با استــــــفاده از اين مواد توانستند در يك بيمار مبتلا به سرطان تيروئـــــيد از پيشرفت اين بيماري جلوگيري كنند. البته تا 1950 كاربرد كلينيكي مواد راديواكتيو بطور شايع رواج نيافت و مسكوت ماند. طي سالهاي بعد از آن متخصصين و فيزيكدانان به اين واقعيت پي بردند كه مي توان از تجمع راديو داروها در ارگان هدف تصاويري از آن تهيه نمود و يا به درمان بافت آسيب ديده كمك نمود. بطوريكه در اواسط دهه 60 مطالعات بسياري در خصوص طراحي تجهيزات لازم آغاز گشت. در دهه 1970 توانستند با جاروب نمودن از ارگانهاي ديگر بدن مانند كبد و طحال، تومورهاي مغزي و مجاري گوارشي تصاويري را تهيه نمايند. و در دهه 1980 از راديو داروها جهت تشخيص بيماري هاي قلبي استفاده نمودند و هم اكنون نيز با ضريب اطمينان بسيار بالايي از پزشكي هسته اي در درمان و تشخيص و پيگيري روند درمان بيماريها استفاده مي گردد. طب هسته اي از جمله گرايش هاي تخصصي درشاخه هاي پزشكي است وداراي اهميت و نقش قابل ملاحظه اي دربهبودي بيماران و مطمئن ترين روشها و سبكهاي تشخيص اشعه اي براي تشخيص بيماريها و علاج آنها در عصر امروزي است. اين شاخه ازعلم كه كاربرد آن در پزشكي از اهميت بالايي برخوردار است داراي كارايي و توانائي هاي فوق العاده درتشخيص عضو مصدوم و كم كاري يا نقص و ضعف در انجام وظيفه توسط هر كدام از اعضاي جسم انسان است كه به واسطه تغييرات شيميايي معين در عضو مورد بررسي قرار مي گيرد. به وسيله اين روش وسبك پزشكي مي توان بيماري را درمراحل اوليه و قبل از وارد شدن به مراحل مزمن و بدخيم و لاعلاج بهبودي به موقع و زودهنگام با تشخيص و جلوگيري ازگسترش بيماري انجام داد. البته كاربرد طب هسته اي تنها به مرحله تشخيص محدود نمي گردد بلكه داراي نقش اساسي در بهبودي بعضي از بيماريها دارد بدين شكل كه با تزريق يا اعطاي مقداري از ماده مخصوص و متفاوت با اشعه اي كه در تشخيص به كار مي رود در مسير و مراحل بهبودي بيمار كاربرد دارد. بدين صورت كه اين ماده در محلهاي بيماري و مختل متمركز گرديده با تمركز اشعه به محل و ريشه كني بيماري و عامل بيماري ومحدود و بسته نمودن بيمار (عارضه ديده) از توسعه وگسترش و رسوخ بيماري وحمله به ديگر اعضا و تسري به محلهاي ديگر جسم بشر جلوگيري مي نمايد بدون اينكه اثر جانبي مضر و منفي بر قسمتهاي ديگر جسم داشته باشد. .............................................................................................................. انتهاي پيام/