به گزارش خبرگزاری فارس از مشهد، میزگرد نقد و بررسی کتاب «حجاب در صدر اسلام» نوشته محمد شاه سنایی عصر امروز با حضور آنلاین حجت الاسلام سیدمحمد کاظم طباطبایی عضو هیأت علمی مؤسسه دارالحدیث، مهدی مجتهدی عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی و یحیی بوذری نژاد، عضو هیأت علمی گروه علوم اجتماعی اسلامی دانشگاه تهران در سالن اجتماعات روزنامه قدس برگزار شد.
محمد شاه سنایی در ابتدای میزگرد گفت: اصل و اساس کتاب حجاب در صدر اسلام به بررسی و نقد نظرات حجاب حداقلی باز می‌گردد، حجاب حداقلی از دهه 70 با نظریه احمد قابل شروع می‌شود و جدی‌ترین کتاب در این زمینه کتاب «حجاب شرعی در عصر پیامبر» نوشته ترکاشوند است.
نویسنده کتاب «حجاب در صدر اسلام» خاطرنشان کرد: در خصوص حجاب در اسلام کتب بسیاری از جنبه‌های قرآنی، روایی و اخلاقی نوشته شده است اما از جنبه تاریخی که در عصر پیامبر چه وضعیتی بود و چه تغییراتی در صدر اسلام نسبت به این وضعیت صورت گرفته است، اثری به‌جز توسط طرفداران حجاب حداقلی نوشته نشده است.
وی تاکید کرد: اصل و اساس حجاب حداقلی این است که در عصر جاهلیت مردم دارای پوششی نبودند، لباس دوخته وجود نداشت و فرهنگ برهنگی کامل غلبه داشت، چون این وضعیت رایج بود پیامبر نمی‌توانست به فکر پوشش گردن و موی سر زنان باشد، نهایت کاری که پیامبر می‌توانست انجام دهد حجاب حداقلی بود که حتی آن‌ها با همین پیشفرض آیات قرآن را تفسیر می‌کنند و روایاتی که با نظرشان تطابق ندارد را کنار می‌گذارند.
شاه سنایی عنوان کرد: در کتاب «حجاب در صدر اسلام» که در چهار فصل نوشته شده سعی شده با مراجعه به منابع اصلی و کهن موجود و اشعار جاهلی که می‌تواند یک تصویر نزدیک به واقع از وضعیت پوشش مردم عصر جاهلی نشان دهد و انعکاس‌دهنده فرهنگ عصر جاهلی باشد.
این پژوهشگر یادآور شد: از 150 سال قبل از بعثت آثار بسیاری مکتوب شده و مانده است که در این کتاب به 22 دیوان مراجعه شده است و به بررسی انواع لباس پرداختیم که روشن شد انواع و اقسام لباس دوخته شده مورد استفاده بوده و لباس‌هایی برای پوشش پایین تنه و بالا تنه، البسه‌ای برای پوشش سر زنان وجود داشته است که در نهایت سعی شد در فصل اول کتاب این فرضیه قائل به حجاب حداقلی که غلبه با حجاب حداقلی بوده است، رد شود.
وی متذکر شد: در فصل دوم به سراغ ادله‌ای که این افراد برای ترجمه و تفسیر آیات قرآن آورده‌اند رفتیم که روشن شد آیه 31 سوره نور بر آیه 59 سوره احزاب تقدم دارد.
شاه سنایی اظهار کرد: در فصل سوم ادله طرفداران حجاب حداقلی در خصوص عدم رابطه بین حجاب و عفاف را بررسی و نقد کردیم و در فصل چهارم مبانی و روش و اصول کتاب، اصول شرعی حجاب در عصر پیامبر را نقد کرده است.
نویسنده کتاب «حجاب در صدر اسلام» عنوان کرد: دومین مبنایی که نقض شده غلظت برهنگی در عصر جاهلیت است، چرا که هم برهنگی و هم پوشش وجود داشته است.
وی افزود: سومین مبنا این است که ما بر فرض معتقد بر فرهنگ حجاب حداقلی باشیم باز هم نمی‌توانیم ادعا کنیم پیامبر نمی‌توانستند فرهنگ پوشش را مرسوم کنند، چرا که اسلام به تدریج می‌توانسته این فرهنگ را تغییر دهد.
حجاب در صدر اسلام؛ تلاشی برای وجود اثبات حجاب
در ادامه دانشیار دانشگاه قرآن و حدیث و استاد راهنمای طرح کتاب گفت: حجاب شرعی در عصر پیامبر نگاشته ترکاشوند و کتاب احمد قابل مباحث حجاب را وارد مرحله جدیدی کرد و اگرچه هر دو فرد درصدد اثبات حجاب حداقلی بودند اما به این مبحث دقت بیشتری بخشیدند.
سید محمد کاظم طباطبایی افزود: حجاب در عصر جاهلی و عصر اهل بیت به‌عنوان یک فرهنگ شایسته و وقار مطرح می‌شده که در کتاب شاه سنایی مطرح شده و اصل کار این است که اثبات کنیم در صدر اسلام حجاب وجود داشته است.
نوآوری در بررسی اشعار عصر جاهلی
در بخش دیگری از این میزگرد، عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مسئله محوری را یکی از نکات مهم برشمرد و بررسی در حوزه مشخص و روش مناسب در بررسی اشعار جاهلی را از نقاط قوت کتاب حجاب در صدر اسلام خواند.
مهدی مجتهدی با تکیه بر اهمیت مخاطب‌شناسی در ارائه مباحث، خاطرنشان کرد: در عنوان این کتاب یک فرع و اصل اتفاق افتاده است، همان‌طور که نویسنده اشاره کرده در این کتاب، اثر سه نفر نقد شده و اما روی جلد تنها نام ترکاشوند لحاظ شده است.
وی ویژگی اصلی کار شاه سنایی را نوآوری در زمینه بررسی اشعار جاهلی دانست و معتقد بود نویسنده می‌توانست به این مسئله روی جلد نیز اشاره کند.
توجه به پیشینه مطالعات در زمینه حجاب در عصر جاهلی و صدر اسلام در ابتدای کتاب دیگر نکته‌ای بود که این عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی به آن پرداخت.
مجتهدی خاطرنشان کرد: اعتبار اشعار جاهلی مهم است و در چاپ بعدی باید به مخالفان و موافقان انتساب اشعار نیز پرداخته شود، علاوه بر این برخی منابع مرتبط فراموش شده است.
وی گفت: در بحث ویرایش عنوان کتاب‌ها تاریک است و جدای از آن ویراستار بدعت جدیدی ایجاد کرده که در برخی موارد به جای ویرگول از سکون روی حروف استفاده کرده است و طبیعتا باید در مورد آن بازنگری شود.
حجاب در صدر اسلام؛ پاسخی به ادعاهای روشنفکرمآبانه
عضو هیأت علمی گروه علوم اجتماعی اسلامی دانشگاه تهران نیز آخرین صاحب نظری بود که نظرات خود را در رابطه به این کتاب عنوان کرد.
یحیی بوذری‌نژاد با بیان اینکه این کتاب بیانگر و پاسخ به اتفاقاتی است که بعد از انقلاب بین یک طیف خاصی از روشنفکران ایجاد شده است، گفت: بعد از انقلاب، حکومتی در ایران شکل گرفته که در رأس آن فقه و ولی‌فقیه حاکم است و بنا به صحبت‌های امام، فقه از ابتدای تولد تا مرگ برنامه زندگی انسان را مشخص کرده است که این نگاه پیامدهای خاص خود را در جامعه دارد و با آنچه در غرب جدید به‌وجود آمده ناسازگار است و تحولات جدید غرب تفاوتی بنیادین با دنیای سنت اسلام دارد.
وی در خصوص چرایی ورود ترکاشوند به پروژه نگارش کتابی با مضمون حجاب شرعی در عصر پیامبر، توضیح داد: طیفی از روشنفکرهای بعد از انقلاب متوجه شدند که خیلی از داده‌های فقه با آنچه در غرب در حوزه حقوق مدنی، خانواده و زنان وجود دارد ناسازگار است و آن‌ها این مسائل را معاملات و عبادات نامگذاری کردند.
این عضو هیأت علمی گروه علوم اجتماعی اسلامی دانشگاه تهران با بیان اینکه چون مردم دین را دوست داشتند و روشنفکران نمی‌توانستند به مخالفت با آن بپردازند، به همین خاطر پروژهای به‌نام بازنگری دین را شروع کردند که قرائت جدید از دین است و به تفکرات جدید از دین پرداختند، گفت: دیدگاه این‌ها این است که بسیاری از احکام اسلام با زندگی ناسازگار است.
بوذری نژاد ادامه داد: این طیف در نهایت وارد بحث وحی می‌شوند و ماهیت وحی را به‌عنوان اینکه ساخته پیامبر است در نظر می‌گیرند و نتیجه می‌گیرند که در حوزه معاملات ما به امور ثابت و غیرثابت توجهی نداریم، یکی از نویسندگان این حوزه معتقد است پیامبر با چهار اصل واقع‌گرایی، عقلانیت، عدالت و خشونت احکام حقوقی خود را وارد دین کرد.
وی متذکر شد: این نویسنده معتقد است بر اساس این چهار اصل هر آنچه در دنیای غرب شایع است را وارد اسلام کنیم و فرض کنیم آنچه از حقوق زنان و حقوق بشر وجود دارد یکی از محورهای پیامبر در نظر بگیریم و نقدهایی که به حجاب می‌شد این بود که قرآن وحی است و سعی داشتند با روش‌هایی علمی قرآن را تفسیر کنند، که شهید مطهری در کتاب حجاب به آ‌ها جواب داده است اما پس از انقلاب که روشنفکران به بررسی پرداختند ترکاشوند پروژه را وارد علوم اجتماعی کرده است که اگر دیگران حرف را در دیگر سطوح تفکر بحث می‌کردند او دیدگاه‌ها را در سطح تاریخی و علوم اجتماعی مطرح کرد و می‌خواست نشان دهد سخنان این روشنفکران در عالم واقع و گذشته هم وجود دارد.
این دانشیار دانشگاه ادامه داد: کار شاه سنایی از این حیث ارزشمند است که به نقد دیدگاه‌های بازنگری از دین پرداخته، کار او حسنات و نواقصی دارد و این اولین کتابی است که به زبان فارسی چاپ شده است.
بوذری‌نژاد که نکاتی نیز در خصوص کتاب داشت، گفت: اگر نکات دیگری به کتاب و چاپ‌های بعدی اضافه شود می‌تواند تأثیرگذارتر باشد، یکی در رابطه با پیشینه کار است که می‌تواند در پروژهای که پس از انقلاب رخ داده، آن‌ها را بیاورد و در ابتدای کتاب به چرایی نگارش این کتاب در حوزه اندیشه، تاریخی و روایی بپردازد و پروژه را برای خواننده شرح دهد؛ بی‌تردید اثر این کتاب بیشتر می‌شود.
وی گفت: شاید اگر در این کتاب به نقد پروژه روشنفکران می‌پرداخت که چطور به‌دنبال بازنگری در میراث هستند و می‌خواهند برخلاف امام و شهید مطهری که قائل بر اجتهاد در فروغ دین هستند، جریان روشنفکری بعد از انقلاب معتقدند باید در اصول دین اجتهاد داشت.
این عضو هیأت علمی گروه علوم اجتماعی اسلامی دانشگاه تهران گفت: نتیجه آن تفکر، کتاب ترکاشوند است که نشان می‌دهد آن‌ها اجتهاد کردند، تحلیل کردند و به اینجا انجامید که هرگونه پوششی در غرب وجود دارد، می‌توان از آن برداشت اسلامی کرد و اثبات تاریخی آن را ترکاشوند انجام داده است.
بوذری نژاد بیان کرد: شاید ما دیر وارد بررسی این آثار شدیم، اگر این مبحث را در سه حوزه تفکر، علوم انسانی و جامعه بررسی کنیم، خوب نیست و باید ده‌ها جلد کتاب نوشته شود تا بتواند اثر فرهنگی خود را برای جامعه داشته باشد.
انتهای پیام/ ۷۰۰۶۱
