به گزارش خبرگزاری فارس از بیرجند، شهرستان قاینات سرزمین آفتاب و طلای سرخ در شرق ایران و شمال استان خراسان‌جنوبی قرار دارد.
این شهرستان از شمال به خواف و گناباد و از غرب به فردوس و سرایان و از جنوب به بیرجند و درمیان محدود شده و از جانب شرق مرزی به طول 130 کیلومتر با کشور افغانستان دارد.
ارتفاع این ناحیه از سطح دریاهای آزاد یک‌هزار و 440 متر و مساحت آن بالغ بر 17 هزار و 722 کیلومتر مربع است.
*پیشینه تاریخی قاینات
به استناد شواهد و یافته‌های باستان‌شناسی، سابقه استقرار و سکونت بشر در غار خونیک واقع در 18 کیلومتری جنوب قاینات به 30 تا 35 هزار سال پیش از میلاد می‌رسد.
در مورد این شهر می‌توان گفت، قاینات از شهرهای کهن و تاریخی استان خراسان‌جنوبی است که به استناد متون تاریخی سابقه آن به پیش از اسلام می‌رسد این شهر در دوره ساسانی از اهمیت زیادی برخوردار بوده است.
قاینات در دوره اسلامی بزرگ‌ترین شهر قهستان بوده به دلیل اینکه در مسیر راه‌های مهم تجاری سیستان و کرمان و سواحل دریای عمان بوده همواره اهمیت داشته است اهمیت تجاری و اقتصادی قاینات به حدی بود که در قرن چهارم هجری مقدسی آن را (دروازه عمان و بارانداز کرمان و انبار خراسان) نامیده است.
این شهر در دوره اسلامی دارای بارویی با دروازه‌های مختلف بوده و خندقی بر گرداگرد آن احاطه شده است که هنوز بخش اندکی از بقایای این خندق باقی است، کهن‌دژ نیز درون بارو قرار داشته و مسجد جامع و دارالاماره درون کهن‌دژ بوده‌اند.
*مسجد جامع قاینات متعلق به دوره ایلخانی صفوی
این اثر در حاشیه جنوب شهر قاینات قرار دارد و دارای اجزایی از قبیل صحن، ایوان، شبستان‌های طرفین ایوان، حجره‌ها، ورودی و پایاب است ایوان مسجد شاخص‌ترین عنصر معماری آن است عمده تزئینات به کار رفته در بنا شامل آجرکاری‌های پیشانی ایوان، نقاشی‌های سطوح داخلی ایوان و تزئینات به کار رفته در محراب‌های دوگانه آن است، از نکات جالب توجه در این مسجد وجود یک ساعت آفتابی در صحن آن است.
*مقبره بوذرجمهر متعلق به دوره تیموری صفوی
مقبره بوذر جمهر آرامگاه یکی از عرفای نامدار، از سیاست‌مداران و شاعران قرن چهارم و پنجم هجری قمری در پنج کیلومتری جنوب قاینات بر دامنه کوه ابوذر قرار دارد این بنا به شکل چلیپایی و با معماری زیبایی ساخته شده است. بقعه آن دارای چهار ایوان است و گنبد بر فراز این ایوان‌ها استوار شده است.
*قلعه کوه قاینات متعلق به دوره سلجوقی
قلعه کوه قاینات اثری عظیم و شاخص با چندین هکتار مساحت است که از قلاع دوره سلجوقی و یکی از پایگاه‌های عمده فداییان اسماعیلیه است.
این قلعه بر فراز کوهی مشرف بر شهر قاینات ساخته شده است که از سمت جنوب و شرق به کوهستان و از سمت غرب و شمال به دشت قاین محدود می‌شود.
*امامزاده زیدالنار متعلق به دوره صفوی
زید ابن موسی فرزند امام موسی کاظم(ع) است که آرامگاهی منسوب به ایشان در روستای آفریز در 65 کیلومتری جنوب غربی شهرستان قاینات واقع شده است، این مقبره گنبدی با شکوه و مرتفع دارد که دارای دو پوسته و دارای تزئینات کاشی‌کاری با لعابی به رنگ فیروزه‌ای و نقش‌های گل و بوته به رنگ سفید است.
*مسجد جامع افین متعلق به دوره تیموری
این مسجد در روستایی به همین نام در 85 کیلومتری جنوب شرق قاینات قرار گرفته است، عمده فضاهای معماری این بنا، ایوان، مناره‌ها، دو شبستان زمستانی، گنبدخانه و شبستان‌های تابستانی طرفین ایوان است در گذشته طاق نماهایی در صحن مسجد وجود داشته که در جریان گمانه‌زنی صورت گرفته بقایای آن به دست آمد.
*مسجد جامع خضری متعلق به دوره صفویه
بنای مسجد جامع خضری در فاصله یک کیلومتری شهر جدید خضری قرار دارد، این فاصله می‌تواند بیانگر وقوع زلزله در سال 1347 باشد که شهر را ویران کرد، بنای اصلی مسجد خضری پس از ویرانی با خودیاری مردم بازسازی شد بنای فعلی بر محل بنای قبلی ساخته شده است، با عنایت به شواهد تاریخی احتمالا بنای اصلی مسجد مربوط به عصر صفوی بوده است.
*خانه قارنی متعلق به دوره قاجار
خانه قارنی در بافت قدیمی شهر قاینات واقع شده است این بنا دارای ایوان ورودی در ضلع شرقی است که توسط یک هشتی و دالان به حیاط مرتبط می‌شود، تزئینات بنا شامل رسمی‌بندی، گچبری، گل و بوته‌های اسلیمی و بخاری دیواری اتاق‌ها است.
*آرامگاه ابوالمفاخر متعلق به دوره قاجار
ابومحمد حسن بن منصور از رجال معروف قرن ششم هجری است که عالم فقیه، محدث، ریاضیدان و اهل سیاست بود، وی به شغل قضاوت اشتغال داشت و چون شهرتش در سراسر ایران پخش شد بهرام شاه غزنوی او را به غزنین فراخواند و به وی سمت وزارت بخشید او در ایام کهولت به زادگاه خویش قاین برگشت و در همان جا فوت کرد. آرامگاه وی معروف به ابوالمفاخر در حاشیه شهر قاین قرار دارد.
موزه آب قاین، آب انبار خضری، غار فارس، خانه تاریخی سلطانی، تپه شاهزاده حسین، خانه موسوی، مسجد حسینی، مسجد محله پایین،خانه حقیقی، خانه قارنی، قلعه سده، رباط چاهک و قلعه آفریز از دیگر اماکن تاریخی و گردشگری شهرستان قاینات است.
-------------------------------
گزارش از علی حسنی
------------------------------
انتهای پیام/ح20/پ3003
