به گزارش خبرگزاری فارس از خوزستان، حاشیه نشینی پدیده‌ای است که با اسکان غیررسمی و بدون مجوز گروه بزرگی از مردم در مکانی در کناره شهرها ایجاد میشود.
این پدیده در کشور ما به صورت شهرک نشینی در حومه شهرها و همچنین آلونک نشینی دیده میشود و شهرک‌‌های حاشیه نشینان در اصل «روستای شهر» یا «شهرک های روستا گونه درون شهر» هستند.
حاشیه‌نشینی در شهرهای کوچک معمولا نمود کمتری دارد و زیاد به چشم نمی‌‌آید، اما شهرهای بزرگ از معضلات آن نمی‌توانند مصون و در امان باشند و با مشکلات ریز و درشت آن دست و پنجه نرم میکنند.
همه ما خانههای سست و لرزان، خشتی یا حلبی و سقف‌های ترک برداشته و پتوهایی که نقش در را برای ورودی این به ظاهر خانه‌‌ها ایفا میکند را کم و بیش به چشم دیده‌ایم، این‌ها همان مکان‌هایی هستند که با برخورداری از مردم، حاشیه‌نشینی نام گرفته‌‌اند.
شغل دائم سرپرست خانوار، مشکل مالی و کمبود درآمد، نداشتن خانه و مسکن مناسب، محیط بد اجتماعی و فرهنگی این محلات، عدم رسیدگی از سوی دستگاه‌های اجرایی، کمبود امکانات رفاهی و تفریحی برای فرزندان، انحرافات اجتماعی زیاد از جمله اعتیاد، نبود امنیت (به ویژه برای دختران) و همچنین در بیان مهمترین مسائل و مشکلات محلات حاشیه نشین به مواردی نظیر آسفالت نبودن کوچه‌ها، کمبود بهداشت و سرپوش نبودن رودخانه‌ها و فاضلاب‌های محله؛ کمبود امکانات رفاهی، فرهنگی و آموزشی، نداشتن آب لوله کشی، شلوغی محله‌ها، تراکم جمعیتی زیاد، بافت روستایی چند قومی و فرهنگی بودن محله، همه و همه از جمله دغدغه‌ها و مشکلات این قشر فراموش شده از جامعه است.
در واقع این مناطق به این دلیل حاشیه نشین نام گرفته‌‌اند چون فاقد استانداردهای خدمات و زیرساختی از جمله مسکن، آب، برق، تلفن، گاز و این گونه امکانات هستند و محروم شمرده می‌شوند.
این پدیده موریانهوار یکی از بسترهای وسیع ناهنجاری‌های گوناگون است و میتواند با بحران‌هایی چون قتل، اعتیاد سرقت، کودکان کار و زنان خیابانی جامعه را درگیر کند.
در واقع پیدایش مناطق و محله‌های جدید در حومه شهرهای بزرگ، اگر به صورت کنترل شده و در چارچوب یک برنامه‌ریزی کلان اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نباشد، آثار منفی بسیاری را به همراه می‌آورد و میتواند زمینه مساعدی برای پیدایش خرده فرهنگ‌‌های جدید، رشد انحرافات و نابسامانی‌‌های اجتماعی باشد.
* حاشیه نشینی در خوزستان
معضل حاشیه نشینی در استان خوزستان که در طول جنگ به دلیل تخریب روستاهای مرزی به صورت مهاجرت‌های وسیعی صورت گرفت ناشی از عدم امکان ادغام جمعیت حاشیه نشین شهری در بافت اقتصادی، اجتماعی و خدماتی یک زندگی شهری معمولی و نسبتاً مطلوب ریشه دوانده است.
با وجود اینکه مسئولان برای رفع این معضل در شهرهای کوچک و بزرگ استان راهکارها و تمهیدات بسیاری اندیشیده‌اند، اما ظاهرا این پدیده با نفوذ در دل و جان خوزستان قصد جدا شدن و کندن از حقیقت تلخ مهاجرت را ندارد.
در این خصوص صحبت‌های مسئولان استانی را می‌شنویم.
* حرفمان موافقت با حاشیه نشینی نیست
با وجود دغدغه‌ها و ابراز نگرانی‌های بسیار مسئولان از وضعیت نا به هنجار حاشیه نشینی در اهواز، این شهرستان که بعد از مشهد و تهران سومین شهر دارای حاشیه نشین در کشور بود در سالهای اخیر به دلیل نداشتن برنامه در ساماندهی مناطق حاشیه نشین و یا کوتاهی در کنترل گسترش حاشیه شهر با حدود 400 هزار حاشیه نشین، اولین شهر و خوزستان دومین استان با بیشترین جمعیت حاشیه نشین در کشور شد.
فرماندار اهواز در همین راستا عنوان کرد: تاکنون در بخش‌‌های مختلف عمران شهری، ساماندهی آب و برق و فاضلاب، ایجاد فضاهای آموزشی و فضاهای فرهنگی در مناطق حاشیه شهر اهواز هزینه‌های بسیاری شده که البته این امر به معنای موافقت با گسترش مناطق حاشیهای و تصرفات غیرقانونی نیست.
عبدالعزیز فدعمی بیان داشت: ساماندهی وضعیت مناطق حاشیهای شهر اهواز از موضوعاتی است که از ابتدای فعالیت دولت نهم در دستور کار دولت قرار گرفت و از آن زمان تاکنون جلسات مستمری با موضوع مناطق حاشیهای تشکیل شده است.
وی ادامه داد: بیشتر منازل در مناطق حاشیه شهر اهواز فاقد مجوز هستند و توسعه چنین مناطقی مشکلاتی برای شهر ایجاد میکند، زیرا شهرداری ضوابطی دارد و طبق آن ضوابط خدمات رسانی میکند.
فرماندار اهواز با اشاره به اینکه شهر اهواز دارای طرح جامع است و کاربری زمین‌ها کاملا مشخص شده، تصریح کرد: تصرف زمینی که کاربری فضای سبز دارد و به صورت غیرقانونی ساخته میشود، تخلف است و در این زمینه قطعا با افراد متخلف برخورد میشود.
فدعمی خاطرنشان کرد: اجرائیات شهرداری هم باید از ساخت و سازهای غیرمجاز جلوگیری کند.
وی با اشاره به اینکه ساخت و سازهای غیرمجاز تحت هیچ شرایطی نباید در هیچ منطقه‌ای از شهر به ویژه در مناطق خارج از محدوده و حریم شهر صورت گیرد، گفت: در داخل حریم و محدوده شهر هم باید ضوابط لازم در نظر گرفته شود و افراد برای احداث ساختمان با ارائه سند و مدارک لازم برای اخذ پروانه ساخت اقدام کنند.
فرماندار اهواز در ادامه یادآور شد: حاشیه شهر تنها به معنای اطراف شهر نیست، بلکه سکونت در مناطق فاقد کاربری‌های لازم برای زندگی نیز حاشیه نشینی محسوب میشود.
این مسئول اضافه کرد: همیشه بر جلوگیری از گسترش حاشیه نشینی در کلانشهر اهواز و لزوم ساماندهی آن تاکید داشته‌ایم.
فدعمی ابراز داشت: در سالهای اخیر نیز اقدامات مؤثری برای تغییر چهره شهر و رفع محرومیت مناطق حاشیهای انجام شده است.
وی با اشاره به اینکه زدودن تصویر سیاه از حاشیه اهواز و رسیدگی به این مناطق برای ما بسیار مهم است، گفت: ایجاد مرکز فنی و حرفه‌ای با هدف آموزش تخصص های مختلف به افراد علاقه‌مند و جویای کار، گسترش دفاتر آموزشی نهضت سوادآموزی، بهسازی فضاهای عمومی و خدماتی، ساماندهی بازارچه خود اشتغالی و توسعه فضاهای سبز و امکانات ورزشی، از اقدامات موثر برای رفع معضل حاشیه نشینی به شمار می‌رود.
فرماندار اهواز با بیان اینکه در گذشته و در طول سالهای دفاع مقدس بسیاری از افراد ساکن در مناطق جنگی مهاجرت کردند و به همین دلیل در اطراف شهر سکونت گاه‌هایی ایجاد شد، افزود: تامین همه خدمات مورد نیاز افراد ساکن در این مناطق در کوتاه‌مدت امکانپذیر نیست، با این وجود تاکنون تا حد امکان به این مناطق رسیدگی شده است.
*بهره مندی حاشیه نشین‌ها از تمام ظرفیت‌ها
عضو شورای اسلامی شهر اهواز نیز چنین اظهار داشت: مطالبات مردم در خصوص عدم توزیع مناسب خدمات شهری در مناطق اهواز بر حق است و شورای شهر این وظیفه را دارد که به صورت عادلانه خدمات شهری و اعتبارات موجود را توزیع کند.
آذر زمانپور عنوان کرد: حاشیه نشین‌ها باید از تمام ظرفیت ها و امکانات شهری بهره‌مند شوند و این باور که شورای شهر برای آنها کاری انجام می‌دهد باید در بین آنها حاکم شود.
وی اضافه کرد: معتقدم ارتقای جایگاه فرهنگ شهروندی و احترام به حقوق شهروند یکی از مهمترین مقوله‌هایی است که در کلان شهر اهواز مغفول مانده است.
عضو شورای اسلامی شهر اهواز با بیان اینکه این شورا باید طوری حرکت کند که در دوره‌های بعد، اعتماد مردم نسبت به شوراها به سختی حاصل نشود، گفت: توجه خاص به اماکن فرهنگی، هنری، تفریحی و شهری موجب ارتقای فرهنگ و سلامت روان همه شهروندان میشود.
زمانپور خاطرنشان کرد: در حال حاضر بیشتر اماکن رفاهی، خدماتی و ورزشی اهواز تنها در چند منطقه متمرکز شده و این در حالی است که جمعیت مناطق محروم به مراتب بیشتر از مناطق مرفه شهر است بنابراین این موضوع باید پیگیری شود.
* پاکسازی مناطق حاشیه نشین از انشعابات غیرمجاز
مدیر عامل شرکت توزیع نیروی برق اهواز نیز در همین راستا تاکید کرد: در راستای تغییر فرهنگ و الگوی مصرف برق، مناطق حاشیه نشین شهرستان اهواز از انشعابات غیرمجاز برق پاکسازی شده است.
یدالله حضرتی بیان داشت: استفاده غیرمجاز برق در مناطق حاشیه نشین شهرستان اهواز در طول سالهای طولانی موجب استفاده بی‌رویه از تجهیزات الکتریکی به ویژه تجهیزات سرمایشی در تابستان و تجهیزات گرمایشی و روشنایی در زمستان شده بود که با جمع‌آوری این انشعابات غیرمجاز و واگذاری انشعاب‌های قانونی به مصرف کنندگان، الگوی مصرف برق این مناطق تغییر کرده است.
وی افزود: به گونه‌ای که در طول زمستان سال گذشته در ساعات اولیه شب و مقارن با اوج مصرف شبکه به دلیل استفاده بهینه از تجهیزات روشنایی میزان بار شبکه در این مناطق کاهش یافت.
مدیر عامل شرکت توزیع نیروی برق اهواز در پایان خاطرنشان کرد: همه تلاش خود را برای خدمت رسانی مضاعف به مردم شهرهای مختلف استان و همچنین روستائیان به کار بسته‌ایم.
* تأسیس دارالقرآن الکریم در 3 منطقه حاشیه نشین
مدیرکل تبلیغات اسلامی خوزستان نیز در ادامه طی توضیحاتی گفت: تأسیس دارالقرآن الکریم در سه منطقه حاشیه نشین عین دو، ملاشیه و زرگان شهرستان اهواز در کارگروه اجتماعی استان در دستور کار قرار گرفته است.
حجت الاسلام محمدحسین بلک ابراز داشت: این امر نشان از توجه مدیران استان به پرورش استعدادهای درخشان نوجوانان و جوانان در این مناطق دارد.
*لزوم توجه دستگاه‌ها به مناطق حاشیه نشین
استاندار خوزستان نیز اظهار داشت: بازسازی مورد نیاز استان تنها خیابان و ساختمان نیست بلکه زیرساخت‌ها و بخش تجاری و اقتصادی استان در جنگ به کلی از بین رفت و آسیب دید.
سید جعفر حجازی افزود: اغلب شهرهای استان و حتی آنهایی که جنگ به آنها نرسید از جنگ صدمه دیده‌اند، برای نمونه در اهواز 430 هزار حاشیه نشین ناشی از هجوم مردم شهرهای جنگ‌زده به این شهر داریم که این اتفاق در سایر شهرهای استان دیگر نیز رخ داده است.
وی تصریح کرد: همه دستگاه‌های اجرایی در راستای ساماندهی به مناطق حاشیه نشین استان باید توجهی ویژه داشته باشند.
حجازی در بخش دیگری از سخنان خود یادآور شد: برنامه ریزی برای اوقات فراغت جوانان از اهمیت بسیاری برخوردار است و برنامه ریزی‌ها باید سازماندهی شده و برای همه اقشار جامعه تدوین شود.
این مسئول ادامه داد: در طرح‌های ارائه شده در این بخش باید توجه شود که همه اقشار جامعه از جمله جوانان در مناطق محروم و حاشیه شهرها نیز مانند شهرهای بزرگ از امکانات رفاهی و تفریحی مناسب در تابستان استفاده کنند.
*وجود بیشترین انشعابات در مناطق حاشیه نشین
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خوزستان نیز چنین گفت: بیشترین انشعابات غیرمجاز در محله‌های حاشیه نشین شهر قرار دارد که به صورت ثبت نشده و غیر مجاز از آب استفاده میکنند.
محمدعلی صنیعی‌نژاد با اشاره با تاکید دولت در سفر استانی به خوزستان به جمع آوری انشعابات غیر مجاز و ایجاد زمینه انشعاب مجاز گفت: برای جلوگیری از کاهش انشعابات غیر مجاز لازم است تمام دستگاه‌های اجرایی از جمله شهرداری، فرمانداری و اعضای شورای تامین منطقه همکاری‌های لازم در راستای جمع آوری این نوع انشعابات با اداره آبفا داشته باشند.
وی اخطار داد: سرانه استفاده مشترکان غیرمجاز آب، سه برابر الگوی تعریف شده است.
صنیعی‌نژاد خاطرنشان کرد: انشعابات غیر مجاز بخشی از هدر رفت آب در برآوردها حساب میشود که نیاز به ساماندهی دارد. همچنین شرکت آب و فاضلاب شهری خوزستان هم اکنون 575 هزار مشترک آب را در 57 شهر استان تحت پوشش خدمات خود دارد.
اکنون استان خوزستان در کنار زخم‌های کهنه به یادگار مانده از دوران جنگ تحمیلی، زخم دیگری را بر پیکره خود دارد و آن حاشیه نشینی‌ست و مطمئناً اگر در مناطق حاشیه و محروم امکانات اجتماعی، رفاهی، تفریحی و فرهنگی ایجاد شود و مردم محروم بتوانند از این امکانات استفاده کنند معضلات ناشی از حاشیه‌نشینی کمتر خواهد شد.
حاشیه نشینانی که یا جنگ خانههای آنها را گرفت یا پروژه‌های سد‌سازی زمین‌های زراعی‌شان را خشک کرد امروز چشم به دستان توانمند مسئولان هستند تا شاید روزگار بر آنان رحم کند و بتوانند زندگی دوباره از سر بگیرند.
انتهای پیام/72001/ن40/پو3002
