گروه تفریح و نشاط؛ سعیده اسدیان: تابستان و تعطیلاتش فرصت مناسبی برای ایرانگردی است و در این میان چه پیشنهادی بهتر از میراث ایران که در لیست جهانی میراث فرهنگی یونسکو نیز به ثبت رسیده است.ما در اینجا به معرفی ۲۳ اثر ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو پرداخته‌ایم که ۲۲ اثر آن فرهنگی و یک اثر طبیعی بوده است. در حال حاضر و با وجود وقفه طولانی مدت در روند ثبت آثار در فهرست میراث جهانی، ایران در جایگاه دهم جهان قرار دارد.
علی‌رغم اینکه بسیاری از خانواده‌ها در سفر به شهرهای مختلف کشور میراث جهانی را از نزدیک دیده‌اند و در کتاب‌های درسی هم برخی از این آثار معرفی شده اما شاید خیلی از خانواده‌ها یا نوجوانان و جوانان ایرانی هنوز نمی‌دانند که چه تعداد و کدام آثار تاریخی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
زیگورات چغازنبیل
میراث جهانی چغازنبیل یا شهر دورانتاش در 30 کیلومتری جنوب شهر شوش و خوزستان قرار گرفته است. در کاوش‌های انجام شده در چغازنبیل آثار و اشیای قابل توجهی از ظروف سفالی، تندیس‌های گلی به دست آمد که در میان آنها لوله‌های شیشه‌ای چغازنبیل از جمله قدیمی‌ترین نمونه‌های شیشه در ایران به شمار می‌رود.
این اثر در سال 1348 با شماره 895 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و سرانجام به دلیل دارا بودن ارزش‌های برجسته جهانی در سال 1358 در نشست سوم قاهره و لوکسور مصر با شماره 113 به عنوان اولین اثر ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
تخت جمشید
شهر پارسه در 57 کیلومتری شمال شیراز و 10 کیلومتر شمال مرودشت بر روی بستر سنگی در دامنه یکی از کوهپایه‌های کوه رحمت قرار گرفته و 1770 متر از سطح دریا بلندتر است.
تخت جمشید شامل مجموعه کاخ‌های هفت‌گانه، تالارهای بارگاه، خزانه شاهنشاهی، پادگان، آرامگاه‌های سنگی، مجموعه ستون‌ها و پلکان باشکوه ورودی، دروازه ملل با اسب‌های بالدار عظیم و 3 هزار نقش برجسته تزیینی و کتیبه‌های متعدد هخامنشی است.
در تخت جمشید نزدیک به 40 هزار لوح گلی به دست آمده که با خط ایلامی اسناد هزینه‌تر به ساختمان و دستمزد کارگران کاخ‌های تخت جمشید را نشان می‌دهد این اثر در سال 1310 با شماره 20 در فهرست آثار ملی ثبت شد و پس از آن در سال 1358 به عنوان دومین اثر از ایران به شماره 114 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
میدان امام اصفهان
میراث جهانی میدان نقش جهان اصفهان یکی از بزرگترین و زیباترین میدان‌های جهان است که با وجود 4 اثر باستانی و تاریخی ارزشمند همچون کاخ عالی‌قاپو در قسمت باختر میدان، مسجد امام در جنوب، مسجد شیخ لطف‌الله و سردر بازار قیصریه یکی از مکان‌های ویژه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران به حساب می‌آید.
اینجا یکی از بزرگترین مراکز ساخت و صنایع دستی در ایران است که به همین واسطه در سال 1310 با شماره 102 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و سرانجام به دلیل دارا بودن ارزش‌های برجسته جهانی در سال 1358 در نشست سوم قاهره و لوکسور مصر با شماره 115 وارد فهرست میراث جهانی یونسکو شد.
تخت سلیمان
این مجموعه به دلیل انتصاب آن به زادگاه زرتشت اعتبار مذهبی ویژه‌ای در فرهنگ مردم دوره ساسانی و پیروان آیین زرتشتی داشته و در متون پهلوی به بتکده افراسیاب تورانی منتسب شده است. تخت سلیمان در استان آذربایجان غربی واقع شده و دارای آثار طبیعی و تاریخی مانند دریاچه فیروزه‌فام یا چشمه آرت‌زین همیشه جوشان، زندان سلیمان و کوه بلقیس، آتشکده آذرگشنسب و ایوان خسرو است که در سال 1316 با شماره 308 در فهرست آثار ملی و در سال 82 با شماره 1077 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
پاسارگاد
میراث جهانی پاسارگاد در استان فارس قرار گرفته است و دارای آثاری همچون آرامگاه کوروش بزرگ، باغ سلطنتی پاسارگاد، کاخ دروازه، کاخ بار عام، کاخ اختصاصی، آب‌نماهای باغ شاهی، برج سنگی و محوطه مقدس است.
آرامگاه کوروش شاخص‌ترین بنا در این محوطه است که به دو بخش اصلی صخره پلکانی و اتاقک آرامگاه با سقف خرپشته‌ای تقسیم می‌شود. این اثر در سال 1310 با شماره 19 در فهرست آثار ملی و در سال 83 در نشست بیست و هشتم چین با شماره 1106 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
بم و منظر فرهنگی آن
این میراث جهانی در فلات مرکزی استان کرمان و در شهر بم واقع شده و یافته‌های باستان‌شناسی پس از زلزله پیشینه استقرار در این مکان را به هزاره چهارم پیش از میلاد می‌‌رساند.
بیشتر آثار معماری فعلی داخل حصار پیرامونی ارگ متعلق به دوره اسلامی است، این اثر در سال 1345 با شماره 519 در فهرست میراث ملی به ثبت رسید و در سال 1350 تحت حفاظت سازمان ملی حفاظت آثار باستانی قرار گرفت. در سال 82 ارگ بم به دلیل زمین‌لرزه دچار آسیب شدید شد و به همین دلیل توجه جامعه جهانی به این اثر ارزشمند بیش از پیش جلب شد سرانجام در سال 83 و در نشست بیست و هشتم سوشو چین این اثر با شماره 1208 به طور همزمان در فهرست میراث جهانی و میراث جهانی در خطر به ثبت رسید.
گنبد سلطانیه
گنبد سلطانیه که در 43 کیلومتری شهر زنجان واقع شده در زمان فرمانروایی مادها شهرت پیدا کرده است. بلندای این گنبد به کهن‌ترین گنبد دوپوش در ایران و بلندترین گنبد آجری در جهان است 48.5 متر و قطر دهانه داخلی آن 25 متر است.
این اثر شامل سه بخش اصلی گنبدخانه، تربت‌خانه و محوطه باستانی در پیرامون آن است که در آن از هنر مقرنس‌کاری، کاشی‌کاری و گچ‌بری استفاده شده است. گنبد سلطانیه در سال 1310 با شماره 166 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و در نشست بیست و نهم دوربان آفریقای جنوبی در سال 84 به دلیل دارا بودن ارزش‌های برجسته جهانی با شماره 1188 در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.
بیستون
مجموعه میراث جهانی بیستون شناسنامه هویت تاریخی و ملی ایرانیان محسوب می‌شود که در 30 کیلومتری شمال شهر کرمانشاه و جنوب شهر بیستون قرار گرفته است.
سنگ‌نوشته متعلق به داریوش اول و همچنین نقش برجسته او در بیستون یکی از مهمترین و مشهورترین اسناد تاریخ جهان و مهمترین متن تاریخی در دوره هخامنشی است. این اثر در سال 1310 با شماره 70 در فهرست آثار ملی و در سال 85 در سی‌امین نشست ویلینوس لیتوانی با شماره 1222 در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.
مجموعه کلیساهای ارامنه ایران
این مجموعه شامل قره‌کلیسا یا تادئوس مقدس، استپانوس مقدس، روستا و کلیسای دره شام، کلیسای آندره‌ورتی (چوپان) و کلیسای مریم مقدس است.
این میراث آیینی مسیحیان به دلیل دارا بودن ارزش‌های برجسته جهانی در سال 87 در نشست بیست و چهارم کبک کانادا با شماره 1262 در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.
هر ساله در میانه مرداد ماه هزاران زائر ارمنی از ایران و سایر کشورها در مراسم ویژه کلیسا جمع می‌شوند و این مکان نخستین کلیساهای جامعه جهانی مسیحیت شناخته می‌شود.
سازه‌های آبی - تاریخی شوشتر
این اثر در زمان فرمانروایی داریوش هخامنشی ساخته شده و بند میزان، نهر داریون، پل بندلشکر، بندخاک، پل بند شادروان، نهر رقت، بند شراب‌دار، نهر گرگر، محوطه آسیا‌ب‌ها، تونل‌های بلیتی، دهانه شهر و سه کوره، محوطه برج عیار و پل بند ماهی‌بازان از مهمترین بناهای این مجموعه به شمار می‌رود.
این اثر در سال 77 با شماره 2180 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و به دلیل دارا بودن ارزش‌های برجسته جهانی در نشست سی و چهارم سویل اسپانیا در سال 88 با شماره 1315 وارد فهرست میراث جهانی مسکو شد.
مجموعه بقعه و خانقاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی
در این مکان علاوه بر آرامگاه شیخ صفی مقبره شاه اسماعیل اول و همسرش و برخی از مشایخ و صاحب‌منصبان دوران صفوی و شهیدان ایرانی جنگ چالدران قرار دارد.
بلندی این گنبد حدود 18 متر و در زیر آن آرامگاه شیخ صفی قرار دارد. سردر، حیاط بزرگ، رواق، حرم‌‌خانه، آرامگاه شاه اسماعیل، چینی‌خانه، مسجد جنت‌سرا، چله‌خانه، خانقاه و چراغ‌خانه از دیگر بخش‌های مهم این مجموعه است.
این اثر در سال 1310 با شماره 64 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و در سال 89 در نشست سی و چهارم برازیلیا با شماره 1345 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
مجموعه تاریخی بازار تبریز
این مجموعه یکی از بزرگترین و مهمترین بازارهای سرپوشیده و آجری به هم پیوسته در دنیا به شمار می‌رود که به مساحت نزدیک به 27 هکتار به عنوان یک مجموعه شهری و کامل‌ترین سازمان اجتماعی در بازارهای ایران در آذربایجان شرقی و در مرکزی بافت تاریخی - فرهنگی شهر تبریز قرار گرفته است.
این اثر در سال 54 با شماره 1097 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و در نشست سی و چهارم برازیلیا با شماره 1346 وارد فهرست میراث جهانی یونسکو شد.اقوت حموی، مارکوپولو، ابن‌بطوطه، حمدالله مستوفی، جان‌کارت رایت انگلیسی و شاردن از جمله تاریخ‌نویسان و جهانگردان بودند که از بازار تبریز دیدن کردند.راسته بازار، حجره، سرا و کاروانسرا، تیمچه، چهارسو، دالان بازار، میدان، بازارچه، دروازه، مسجد، بقعه، مدرسه، زورخانه، کتابخانه، پل بازار، گذر، موزه، حمام و یخچال از مجموعه‌های بازار تاریخی تبریز است.
باغ‌های جهانی ایرانی
این باغ ساختار و طراحی منحصر به فردی دارد که از حس طبیعت‌دوستی ایرانیان و همچنین اندیشه حفظ و نگهداری طبیعت سرچشمه گرفته است. در اندیشه ایرانی، باغ نمادی از بهشت بوده و 4، که عددی مقدس و نشانگر 4 پدیده آسمان، آب، خاک و گیاه بوده بارها در طراحی باغ مورد استفاده قرار گرفته است.
باغ‌های 9گانه ایرانی ثبت شده در فهرست میراث جهانی شامل باغ‌های پاسارگاد و ارم شیراز، چهلستون اصفهان، فین‌کاشان، عباس‌آباد بهشهر، شاهزاده ماهان کرمان، دولت‌آباد یزد، پهلوان خور مهریز و اکبریه بیرجند به ترتیب در 6 استان فارس، اصفهان، مازندران، کرمان، یزد و خراسان جنوبی واقع است.
میرات تاریخی فرهنگی باغ ایرانی به دلیل بالا بودن ارزش‌های برجسته جهانی در سال 1390 در نشست سی و پنجم پاریس با شماره 1372 در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.
مسجد جامع اصفهان
این میراث جهانی گنجینه‌ای از هنرهای معماری ایران است و برپایه کاوش‌های باستان‌شناسی بیش از چیرگی عرب‌ها بر این شهر به عنوان مرکز مذهبی مهم شهر محسوب می‌شده که در سده‌های دوم و سوم هجری یک مسجد ساده روی آن بنا شد.
این اثر شامل گنبد نظام‌الملک، گنبد تاج‌الملک، حیاط چهار ایوانه و شبستان‌های آن، مدرسه مظفری و محراب الجایتو که هر کدام نشان دهنده روند دگرگونی هنر معماری اسلامی در این دوره هستند.
این اثر در سال 1310 با شماره 95 در فهرست آثار ملی ایران و در سال 91 در نشست سی و ششم سن‌پترزبورگ با شماره 1397 در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت جهانی شد.
گنبد قابوس
این میراث جهانی در شمال استان گلستان و در شهر گنبد قابوس واقع شده که از بلندترین برج‌های آجری جهان به شمار می‌رود و از سه بخش پی، بدنه و گنبد تشکیل شده است.
بلندای این گنبد مخروطی 18 متر است و بدنه سرا از آجرهای پخته قرمز رنگ ساخته شده اما این میراث در سال 1310 با شماره 86 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و به دلیل دارا بودن ارزش‌های برجسته جهانی در سال 91 و در نشست سی و ششم سن‌پترزبورگ با شماره 1397 وارد میراث جهانی یونسکو شد.
کاخ گلستان
میراث جهانی کاخ گلستان با وسعتی برابر با 5 هکتار یادگاری به جای مانده از ارگ تاریخی تهران محل اقامت شاهان قاجاری و از کهن‌ترین بناهای پایتخت است.
ایوان تخت مرمر شمس‌العماره، نگارخانه، امارت بادگیر، موزه مخصوص، تالار سلام، تالار ظروف، عکسخانه، ایوان الماس، کاخ ابیض، خلوت کریم‌خانی، تالار آینه و تالار برلیان از مجموعه‌های مختلف این کاخ است که در سال 1334 با شماره 417 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و در نشست سی و هفتم کامبوج در سال 92 با شماره 1422 وارد فهرست میراث جهانی یونسکو شد.
شهر سوخته
این میراث جهانی در استان سیستان و بلوچستان و در 56 کیلومتری زابل در حاشیه جاده زابل - زاهدان قرار گرفته و دارای 5 بخش گورستان، منطقه مسکونی شرقی، بناهای یادمانی، بخش صنعتی و بخش‌های مرکزی است.
در شهر سوخته 10 گونه متنوع گور وجود داشته که رایج‌ترین آنها گورهای چاله‌ای ساده، گورهای چاله‌ای دو قسمتی و گورهای سردابه‌ای است.
این اثر در سال 45 با شماره 542 در فهرست آثار ملی و در سال 93 در سی و هشتمین نشست دوحه قطر با شماره 1456 در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.
منظر فرهنگی میمند
میراث منظر فرهنگی میمند نزدیک شهر بابک در استان کرمان است. این منظر دستاورد انسان با طبیعت در درازای تاریخ است و فرایندهای پایدار استفاده از زمین و منابع طبیعی را نشان می‌دهد.
این منطقه دارای 400 واحد مسکونی با بیش از 2500 اتاق کنده شده در دل کوه است که بر اساس یافته‌های باستان‌شناختی قدمت روستای دست‌کند میمند به دوران هخامنشی بازمی‌گردد، این منطقه در سال 80 با شماره 4135 در فهرست آثار ملی و در نشست سی و نهم بن آلمان با شماره 1423 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
همچنین این اثر برای نخستین بار در سطح کشور به دلیل مدیریت و حفاظت صحیح از میان دهها اثر در مسابقه جهانی ملینا مرکوری برنده جایزه این مسابقه شد.
شوش
این میراث جهانی در استان خوزستان واقع شده است و کاخ آپادانا که یکی از باشکوه‌ترین کاخ‌های دولت هخامنشی بوده در این شهر قرار دارد. کاخ داریوش هخامنشی در شوش بخش‌های گوناگونی از جمله دروازه و کاخ پذیرایی، هفت‌تپه و دژ فرانسوی‌ها را دارد و در مجموع شهر شوش به دلیل گیرایی‌های طبیعی فرهنگی و تاریخی برای گردشگران بسیار جذاب است.
این اثر در سال 1310 با شماره 51 در فهرست آثار تاریخی ایران و در سال 94 در سی و نهمین نشست بن آلمان با شماره 1455 وارد فهرست میراث جهانی یونسکو شد.
بیابان لوت
این بیابان در محدوده سه استان خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان واقع شده و در سال 2005 با دمای 70.7 درجه سانتی‌گراد رکورد گرمترین مکان در کره زمین را از آن خود کرده است.
واحدهای ژئومورفولوژیک اصلی بیابان لوت شامل کلوت‌ها، ریگ یلان، رودخانه شور، گندم بریان، نبکاها، هامادای بخش میانی، ریگ مرکزی و هامون شورگز هستند.
بیابان لوت در سال 93 با شماره 203 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و سرانجام به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران در سال 95 و در نشست چهلم استانبول با شماره 1505 وارد فهرست میراث جهانی یونسکو شد.
قنات ایرانی
مهمترین قنات‌های ایران در استان‌های خراسان، یزد، کرمان، مرکزی و فارس قرار دارد. وجود درازترین قنات در منطقه یزد و ژرف‌ترین آن قنات قصبه گناباد با 350 متر ژرفای مادرچاه پرآب‌ترین قنات در منطقه فسا در ایران گواه آن است که ایران خاستگاه قنات است.
مجموعه قنات‌ها در ایران در سال 95 و در نشست چهلم استانبول با شماره 1506 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
قنات ابراهیم‌آباد اراک، قنات اکبرآباد و قاسم‌آباد بم، قنات بلده فردوس، قنات حسن‌آباد مشیر و دهنو مهریز، قنات زارچ یزد، قنات قصبه گناباد و گهریز جوپار، قنات مزدآباد میمه، مون اردستان و قنات وزوان میمه مهمترین قنات‌هایی هستند که در پرونده ثبت جهانی قنات ایرانی به آنها اشاره شده است.
شهر تاریخی یزد
میراث جهانی شهر تاریخی یزد که در میانه پهنه جغرافیای ایران و در بین رشته کوه‌های شیرکوه و خرانق واقع شده به نام‌های دارالعباده، شهر بادگیرها و آب‌انبارها مشهور است.
مسلمانان و اقلیت زرتشتیان امروزه از مهمترین ساکنان این شهر هستند و آنچه که این بافت تاریخی ارزشمند را به میراث گرانبها تبدیل کرده تداوم زندگی یک هزار ساله در آن است.
این شهر در سال 84 با شماره 15000 در فهرست آثار ملی و در سال 96 در چهل و یکمین نشست کراکف لهستان با شماره 1544 در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.
منظر باستان‌شناختی ساسانی فارس
این منظر 8 اثر باستانی در سه منطقه از استان فارس را شامل می‌شود که کاخ ساسانی قلعه‌دختر، پل مهرنرسه و نقش برجسته تاج‌گذاری اردشیر بابکان، نقش برجسته پیروزی اردشیر بابکان و آخرین پادشاه اشکانی، کاخ اردشیر، شهر گور، شهر تاریخی بیشابور، تندیس شاپور یکم و بنای آتشکده زرتشتی سروستان معروف به کاخ ساسان از آن جمله است.
این مجموعه میراث جهانی در چهل و دومین گردهمایی مجمع جهانی یونسکو در شهر منامه پایتخت بحرین در تیر ماه سال 97 با شماره 1568 به عنوان آخرین اثر ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفته است.
در حال حاضر جنگل‌های هیرکانی هم به عنوان بیست و چهارمین اثر در انتظار ثبت جهانی است، در صورت ثبت این میراث طبیعی جهانی در یونسکو، ایران پس از کویر لوت دومین ثبت جهانی میراث طبیعی را خواهد داشت.
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
