غربتِ پیچیده‌ترین دانش‌ بشری حتی در جوامع دانشگاهی/ میانبرهایی برای ترویج «علوم شناختی»

گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس؛ «مغز انسان چگونه کار می‌کند؟»؛ این سوالی است که ذهن بشر را از سالیان طولانی گذشته به خود مشغول کرده و دستیابی به پاسخ همین سؤال نیز باعث شده تا دانشمندان اعصار مختلف در پی این موضوع باشند که واقعا مغز انسان چگونه کار می‌کند و رابطه ذهن و مغز انسان چیست؟

پاسخ به این سؤال نه تنها برای دانشمندان و محققان بلکه برای عامه مردم نیز می‌تواند جالب و جذاب باشد.

اینکه «انسان چگونه یاد می‌گیرد»، «چگونه تصمیم می‌گیرد»، «چگونه احساسات خود را کنترل می‌کند» و موضوعاتی نظیر این مسائل برای انسان‌ها در تمام سنین و اقشار مختلف جالب است به طوریکه حتی می‌تواند در تمام امور زندگی انسان‌ها مورد توجه قرار گیرد چرا یک انسان در تمام دقایق زندگی با احساس، ذهن و مغز خود در ارتباط است و کارکرد ذهن می‌تواند به کارکرد و رفتار انسان‌ها در زندگی کمک کند.

حال اینکه یک علم به این موضوع از ابعاد مختلف بپردازد و دانش کارکرد ذهن و مغز را توسعه داده و پاسخ به تمام سؤالات بشر درباره عملکرد مغز را ارائه دهد نیز موضوع جالبی است و شاید حتی این علم را بتوان مهم‌ترین دانش بشری دانست چرا که درباره مهم‌ترین سرمایه بشری به انسان دانش می‌دهد.

* غربت علوم شناختی حتی در بین دانشگاهیان

«علوم شناختی»، دانشی است که پیچیده‌ترین سوالات بشر درباره شناخت و کارکرد را بررسی کرده و پاسخ می‌دهد؛ اما عامه مردم چقدر از این دانش اطلاع دارند؟ در این گزارش با چند نفر از دانشگاهیان و عامه مردم صحبت کردیم تا بدانیم شناخت درباره دانش علوم شناختی در میان ایرانیان چقدر است.

یک برداشت کلی از پاسخ‌ها اینگونه بود که شناخت چندانی نسبت به دانش علوم شناختی وجود ندارد.

درباره علوم‌شناختی از چند دانشجو، عضو هیأت علمی دانشگاه و چند نفر از نمایندگان مجلس سؤال کردیم.

یکی از دانشجویان علوم شناختی را علم شناخت از هر چیز عنوان کرده و می‌گوید: به نظرم علوم شناختی برای شناخت دانش‌های مختلف است به طور مثال علوم شناختی و رسانه به مفهوم این است که رسانه چقدر در شناخت مردم از علوم کارکرد داشته است.

نظیر این تحلیل‌ها که نشان از بی اطلاعی دانشجویان از چیستی علوم شناختی بود را بسیار شنیدیم و کمتر اطلاعات دقیقی از دانش علوم شناختی داشتند.

با چند نفر از اعضای هیأت علمی دانشگاه و نمایندگان مجلس هم تماس گرفتیم اما با بیان اینکه من متخصص این حوزه نیستم و اطلاعی ندارم گفت‌وگو را به پایان رساندند.

* چرا علوم شناختی هنوز جایگاه واقعی خود را بین مردم پیدا نکرده است؟

این موضوع را با مجید نیلی‌احمدآبادی دبیر ستاد توسعه علوم و فن آوری‌های شناختی و رئیس دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تهران مطرح کردیم که چرا دانش علوم شناختی آن‌طور که باید بین مردم و حتی دانشگاهیان شناخته‌ نشده است؟

نیلی احمدآبادی که معتقد است علوم شناختی هنوز جایگاه واقعی خود را بین مردم پیدا نکرده است، دلیل این موضوع را اینگونه بیان می‌کند: یک دلیل جدی ضعف در شناخت این حوزه این است که هنوز حوزه‌های بین‌رشته‌ای و فرارشته‌ای در دانشگاه‌های کشور به خوبی پذیرفته نشده‌اند و دانشگاه‌ها به طور کلی در حوزه‌های بین‌رشته‌ای ضعیف هستند.

بهنام سور محقق علوم شناختی نیز علوم شناختی را دانشی می‌داند که به تکنولوژی آینده و سبک زندگی آینده می‌پردازد و می‌گوید: متأسفانه در ایران این گونه نیست و در رابطه با علوم شناختی اشتباه عمل می‌کنند، رسانه‌ها به دلیل اینکه عمق این علم را نمی‌دانند به سراغ هر فردی می‌روند که تنها جنبه پزشکی و بیماری را می‌بینند، در صورتی که علوم شناختی ترکیبی از علم روانشناسی، مغز و اعصاب و فلسفه است.

* چگونه علوم شناختی بیشتر شناخته شود؟

 اگر به مردم بگوییم علمی وجود دارد که می‌تواند رفتارهای انسان‌ها را بهبود بخشد، خوشحالی‌ها را بیشتر کند، عصبانیت‌ها را کاهش دهد، آمار طلاق را کم کند، آسیب‌های اجتماعی را کنترل کند و هزاران مسأله نابهنجار جامعه را بهبود دهد، آیا مردم در پی شناخت این علم نمی‌روند؟

این علم همان «علوم شناختی» است که می‌خواهیم بدانیم چطور می‌توان این علم را بیشتر ترویج داد.

نیلی‌احمدآبادی که اتفاقا رئیس دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تهران هم هست، رفع این مشکل را در تقویت ذهنیت بین‌رشته‌ای در دانشگاه‌ها و بین دانشجویان دانسته و می‌گوید: باید این حوزه را بیشتر به دانشجویان علاقمند معرفی کرد و دروسی که بتواند زمینه‌های لازم برای علوم شناختی را به دانشجوهای رشته‌های مختلف ارائه دهد، در دانشگاه‌ها تدریس کرد.

وی در پیشنهاد دیگری می‌گوید: حتی می‌توانیم دانشجویان را در پروژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های کارشناسی ارشد و دکتری به سمت رشته‌های میان‌رشته‌ای ترغیب کنیم.

از  رئیس دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تهران پرسیدیم که افراد علاقمند به این حوزه چطور می‌توانند وارد این رشته شوند؟

نیلی‌احمدآبادی پاسخ داد: کسی که می‌خواهد در این حوزه موفق شود، بدون شک باید ذهن بین رشته‌ای پیدا کند و درس‌های رشته‌های دیگر و حوزه‌های دیگر را یاد بگیرد، اما این‌طور نیست که کسی که همه این حوزه‌ها را بلد نباشد، نتواند وارد رشته علوم شناختی شود.

بهنام سور محقق علوم شناختی نیز در پاسخ به اینکه چگونه می‌توان علوم شناختی را ترویج داد، می‌گوید: اگر هدف این باشد که مردم با این علم آشنا بشوند، رسانه‌ها نه صرفاً یک گزارش بلکه به صورت مداوم می‌توانند مطالبی را به علوم شناختی اختصاص دهند تا مخاطبان و عامه مردم با این علم آشنا شوند.

با احمد چلداوی عضو هیأت علمی دانشگاه علم و صنعت نیز در این باره صحبت کردیم.

چلداوی رسانه‌ها را مهم‌ترین ابزار ترویج علوم شناختی دانسته و می‌گوید: تبلیغات نقش مهمی در ترویج دارد.

به گزارش فارس، علوم شناختی یکی از علوم میان‌رشته‌ای است که هنوز به میزانی که کارایی دارد و می‌تواند به جامعه و آسایش مردم کمک کند در میان مردم و حتی دانشگاهیان شناخته نشده است و شاید لازم باشد کاربردهای این رشته‌ها برای مردم بیشتر ترویج شود.

انتهای پیام/