جولان کاردستی‌ها در بازار صنایع دستی/ تعریف درست صنایع دستی چیست؟

خبرگزاری فارس؛ سعیده اسدیان: بسیاری از هنرمندان گلایه از این دارند که هنرهای اصیل و قدیمی ایرانی، رو به فراموشی است و صنایع دستی همچون گذشته اعتباری ندارند و هرکسی روی هنر دستی خود عنوان صنایع دستی را می‌گذارد.

گلایه‌ای که به حق بوده و دلیل آن عدم آشنایی بسیاری از مردم با هنرهای اصیل ایرانی است، هنرهایی همچون «نقاشی پشت شیشه» که اکثراً آن را با ویترای یا نقاشی روی شیشه اشتباه می‌گیرند، «کارتی بافی» که هنر بافت طناب یا بند با ضخامت های متفاوت است و یا حتی «فیروزه کوبی»، هنری که در آن دانه‌های فیروزه را روی سطح چیده و در مشعل با دمای ۳۰ درجه گرم می‌کنند و همزمان روی آن پودر لاک می‌پاشند، پودر به سرعت ذوب شده و سطح کار را می پوشاند، سپس پرداخت کاری می‌شود و در آخر با روغن زیتون و یا روغن کنجد پولیش داده می‌شود تا شفاف گردد.

بسیاری از این هنرها مهجور مانده و در این میان بازار صنایع دستی ایرانی تقلبی هم به خوبی جای خود را بین خانواده‌ها باز کرده چرا که خیلی‌ها تفاوتی بین صنایع دستی با کاردستی نمی‌بینند، مهم قیمت ارزان است و ادعای فروشنده که کار دست خودش را تبلیغ می‌کند.

محمد انشایی، معاون سایق صنایع دستی استان تهران در گفت‌وگو با خبرنگار فارس می‌گوید:  بخشی که ما و همکاران ما در معاونت صنایع دستی روی آن کار کرده‌ایم حتماً صنایع دستی است و حتی در این راستا دو سال پیش نخستین مدرسه صنایع دستی ایران در بوستان المهدی پایتخت افتتاح شد.

این مدرسه با همکاری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و وزارتخانه میراث فرهنگی و صنایع دستی و با هدف بسترسازی جهت افزایش تولیدات صنایع دستی، ایجاد زمینه کارآفرینی وحمایت از نوآوری وخلاقیت، ایجاد فضای لازم جهت گسترش و رشد واحدهای کوچک صنایع دستی و  بسترسازی جهت جذب دانش آموختگان به منظور ایجاد فرصت‌های شغلی راه‌اندازی شد و تمام آموزش‌های آن به طور کامل صنایع دستی است.

وی ادامه داد: همیشه تفاوتی بین صنایع دستی با کاردستی وجود دارد، قطعاً کاردستی اِلمان‌های سنتی و اصیل ایرانی را ندارد هرچند که کار دست باشد، در حالی که ما در صنایع دستی،‌ در آثار تولیدی شاهد اِلمان های ایرانی -  اسلامی همچون  بته‌جقه، گل و مرغ و سرو هستیم، محصولات دارای شناسنامه هستند که در آن مشخصات فنی و هنری محصول قید شده و بسته بندی ایمن و شکیل هم نماد دیگر آن است.

ما برای صنایع دستی یک تعریف کلی داریم که عبارت است از تولید محصولاتی با استفاده از مواد اولیه طبیعی و برگشت‌پذیر به طبیعت، ذوق هنری و کار دست، بنابراین وقتی از صنایع دستی حرف می‌زنیم باید بدانیم که آثاری که پلاستیک یا مواد غیرطبیعی درآنها به کار رفته، و در ساخت آن از پرس و ماشین استفاده شده، اصل نیست.

وی با بیان اینکه ما در راستای حمایت از صنایع دستی اصیل ایرانی دومین مدرسه صنایع دستی ایران را در فرهنگسرای اشراق راه‌اندازی کردیم، افزود: در این مدرسه هنرهایی همچون نقاشی پشت شیشه هم آموزش داده می‌شود اما برگزاری کلاس‌ها بر اساس فراوانی درخواست است و اگر درخواستی وجود نداشته باشد طبیعتاً نه کلاسی تشکیل شده و نه از استادی برای آموزش دعوت می‌شود.

قطعاً این عدم درخواست ناشی از عدم شناخت اینگونه هنرهای قدیمی است اما گاهی یکی از دلایلی که اقبال عمومی به هنرهای مرتبط با شیشه را کم می‌کند، سختی کار با شیشه یا خطرات احتمالی ناشی از آن است، ضمن اینکه هنرجو به دنبال یک هنر شناخته شده و زودبازده می‌رود.

در هر صورت ما در تهران «موزه نقاشی پشت شیشه» را داریم، این یعنی ما برای ترویج این هنر اصیل برای آن موزه راه‌انداخته‌ایم اما باید بپذیریم که در ایران تنوع محصولات صنایع دستی زیاد شده، در حال حاضر 400 رشته صنایع دستی شناخته شده داریم که 250 تا از این رشته‌ها فعال هستند، همین تنوع باعث شده تا تمکز روی چند رشته محدود و کارآفرین بیشتر از بقیه باشد.

این کارشناس صنایع دستی در ادامه می‌گوید: بر اساس درخواست‌های هنرجویان، معمولاً کارهای زود بازده همچون کار با چرم، طراحی سنتی ( پیش زمینه همه رشته‌های صنایع دستی )، منبت و معرق، پته دوزی،  و رودوزی‌های سنتی بیشترین فراوانی را دارند و بیشتر افراد حاضر در این مدرسه، خانم‌های خانه‌داری هستند که اوقات فراغت خود را با این آموزش‌ها و با هدف کسب درآمد و کارآفرینی می‌گذرانند.

هزینه کلاس‌ها مصوب سازمان فرهنگی هنری شهرداری بوده و قیمت‌های آن قطعاً از خیلی از آموزشگاه‌های آزاد  پایین تر است، به همین جهت هم بسیاری از این آموزشگاه‌ها جندان رغبتی به پا گرفتن این مدارس نداشتند، در هر صورت هنرجویان در این مدارس پس از طی سه دوره مقدماتی، پیشرفته و  به آموزی گواهی پایان دوره‌ دریافت می‌کنند که از طریق آن می‌توانند برای گرفتن کارگاه و شروع کار اقدام کنند.

وی در مورد بسیاری از محصولات مترویی که با عنوان صنایع دستی فروخته می‌شود و معمولاً استقبال زیادی هم از آن‌ها می‌شود، می‌گوید: ما نباید موضوع «قیمت» را نادیده بگیریم، بسیاری از این کارها به دلیل استفاده از مواد ارزان‌ مصنوعی در حجم کمتر، قیمت کمی دارند و اولین عامل جلب مخاطب هم همان قیمت پایین است،  اما در صورتی که مردم بدانند این کارها، کاردستی است و نه صنایع دستی شاید کمتر از آن استقبال کنند.

انشایی درباره تأثیر تحریم‌ها در صنایع دستی می‌گوید: ما زیاد به مواد اولیه خارجی وابستگی نداشتیم و در عمده رشته‌ها به جز چند رشته که به رنگ نیاز داشت خودکفا بودیم، تنها در همین چند رشته مثل نقاشی پشت شیشه یا هنرهای مرتبط با رنگ تحریم‌ها اذیت کننده بود که در آنجا هم زمانی که من مسئولیت داشتم تلاش کردیم تا یا مواد لازم را از جایی با هزینه کمتر تهیه کنیم و یا از شرکت‌های دانش بنیان بخواهیم تا با آنالیز، همان را برایمان تولید کنند، چرا که مسأله مهم در بحث رنگ همیشه این است که در درجه حرارت بالا تغییر رنگ ندهد.

حال صنایع دستی چندان بد نیست و به احتمال صد در صد بهتر هم می‌شود، ما معتقدیم صنایع دستی یک هنر و صنعت است، ما در یک دوره رکود به سر می‌بریم و اگر از آن گذر کنیم کسانی که فن و هنر صنایع دستی را پیدا می‌کنند، می‌توانند به موفقیت‌های چشمگیری دست پیدا کنند که باعث می‌شود آوازه صنایع دستی ایران بیش از گذشته در جهان بپیچد.

انتهای پیام/