«پرویز قاسمی» رایزن فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در قرقیزستان در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در بیشکک، به بررسی چالش‌ها و فرصت‌های پاندمی کرونا بر روابط فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با کشورهای آسیای مرکزی به ویژه قرقیزستان پرداخت.
فارس: شیوع ویروس کرونا بر سیاست خارجی ایران در آسیای مرکزی در زمینه فرهنگ چه تأثیری گذاشته است؟ برنامه‌ها لغو شده اند؟
قاسمی: روابط و مناسبات جمهوری اسلامی ایران با کشورها و منطقه آسیای مرکزی همیشه و به خصوص در حوزه فرهنگی جزو اولویت‌ها بوده و از زمان استقلال این جمهوری‌ها با امضای موافقتنامه فرهنگی بین جمهوری اسلامی ایران با هریک از این کشورها صورت گرفته و عملا این روابط و مناسبات جنبه رسمی و عملی به خود گرفته است.
ایران و کشورهای آسیای مرکزی اشتراکات فرهنگی و دینی بسیاری دارند و به عبارتی در یک حوزه فرهنگی تمدنی قرار دارند. به لحاظ همین اشتراکات فرهنگی و اهمیت این کشورها برای جمهوری اسلامی ایران از یک سو و تمایل و خواست دولتمردان و مردمان این منطقه؛ در طول این سال‌ها روابط فرهنگی همیشه برقرار بوده و بر همین اساس هم تقریبا در همه این جمهوری‌ها؛ رایزنی‌های فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران تاسیس شده و فعالیت می‌کنند.
ظهور پدیده پیش‌بینی نشده و میهمان ناخوانده‌ای به نام کرونا و شیوع و گسترش آن همه فعالیت‌ها را تحت تاثیر خود قرار داد و همچون سایر حوزه ها، حوزه‌های فرهنگی نیز مصون از تاثیرات و تبعات کرونا و محدودیت‌های اجتناب ناپذیر دولت‌ها برای مقابله با آن نبوده‌اند.
در چنین شرایطی هر یک از کشورها برای مقابله موثر با کرونا تدابیر و مکانیسم‌هایی را بکار بستند. تعطیلی فعالیت‌های مراکز فرهنگی و برگزاری هرگونه همایش، نمایشگاه، جشنواره، تبادل هیأت‌های فرهنگی و حتی بعضی دیدارها و ملاقات‌ها در چارچوب پروتکل‌های بهداشتی و تدابیر اتخاذ شده ممنوع شد یا به حداقل خود رسید.
طبیعتا با این وضعیت برگزاری بسیاری از برنامه‌های فرهنگی از قبل پیش‌بینی شده دچار مشکل شد و این وضعیت همان گونه که اشاره شد تنها حوزه‌های فرهنگی را شامل نمی‌شود. با وجود این برای تداوم فعالیت در شرایط پاندمی کرونا مثل همه کشورها ما نیز تدابیری را برای حفظ ارتباطات و تعاملات فرهنگی با جامعه میزبان بکار بسته‌ایم.
فعالیت در چنین شرایطی اقتضائات و آمادگی‌های خاص خود را می‌طلبد و ما تلاش کردیم هر چه سریعتر ضمن وفق دادن خود با این شرایط و محدودیت‌های آن عرصه ها و ابتکارات جدید و نوینی را در فعالیت‌ها ظهور و بروز دهیم.
فارس: ایران و همچنین برخی کشورهای آسیای مرکزی در نتیجه اپیدمی کرونا متحمل خساراتی شدن و بنابراین احتمال کاهش بودجه برنامه‌های فرهنگی و آموزشی وجود دارد. ادامه توسعه تعاملات فرهنگی با بودجه کمتر ممکن است؟
قاسمی: اشاره درست و بجایی را مطرح کرده‌اید. شیوع و گسترش کرونا علاوه بر اینکه باعث شد تعداد بسیار زیادی چه از مردم و چه از بخش کادر درمانی جان خود را ازدست بدهند ؛ هزینه‌های بسیار زیادی بر اقتصاد جامعه و معیشت مردم وارد گردد.
بسیاری از کسب و کارها با محدودیت‌های اعمال شده به خاطر کرونا با مشکل و رکود جدی مواجه شدند. روال عادی زندگی و فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی به خاطر ضرورت رعایت استانداردهای بهداشتی دوره کرونا مختل گردید و این مسئله طبیعتا بر معیشت و در آمدها؛ چه درآمدهای کلان اقتصادی دولت‌ها و چه درآمد خانوارها تاثیری منفی گذاشت.
لازم است این را نیز متذکر شوم که جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر عملا درگیر دو ویروس تحریم‌های ایالات متحده امریکا و ویروس کرونا است. ما در واقع سال‌هاست تحریم را تجربه می‌کنیم، تحریمی که در سالهای اخیر از آن به عنوان تحریم حداکثری یاد می‌کنند.
ایران با وجود آنکه خود درگیر ویروس کرونا بوده و هست؛ درحد توان با ارسال کمک‌های بشردوستانه و کمک‌ها و امکانات دارویی و درمانی به کمک برخی کشورها شتافته است.
با توجه به مشکلات موجود ما نیز در فعالیت‌های فرهنگی خود در خارج از کشور و متناسب با شرایط جدید بوجود آمده تلاش کرده‌ایم فعالیت‌هایی را تعریف و تنظیم کنیم که در عین کم هزینه بودن اثر بخشی و کارآیی لازم را نیز داشته باشند.
نکته مهم و قابل گفتن در این خصوص اینکه چه بسا کرونا باعث شناسایی و فعال شدن برخی ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های مغفول، شکوفا شدن برخی استعدادها و ارائه ابتکارات و خلاقیت‌های نوین شد و این را می‌توان یکی از محاسن دوره کرونا به حساب آورد.
در شرایط عادی و غیرکرونایی چه بسا این ظرفیت‌ها و خلاقیت‌ها و ابتکارات به دلایل گوناگون امکان ظهور و بروز و فعال شدن پیدا نمی‌کرد.
فارس: هنگام قرنطینه چه برنامه‌های فرهنگی و آموزشی داشتید؟ به عنوان مثال کشورهای عضو سازمان همکاری کشورهای ترک زبان، مراسم و برنامه‌های آنلاین برگزار کردند.
قاسمی: سازمانی که مورد اشاره قرار دادید کشورهای ترک زبان را شامل می‌شود و جمهوری اسلامی ایران جزو این کشورها محسوب نمی‌شود.
در دوره قرنطینه بیشتر فعالیت‌های ما معطوف و متمرکز بر فضای مجازی وشبکه‌های اجتماعی و همکاری و تعاملات با برخی رسانه‌ها بوده است. در مقطعی ما نیز همچون سایر مراکز فرهنگی به ناچار به دورکاری روی آوردیم ولی در همه حال فعالیت‌ها ادامه داشته است .
خوشبختانه در این دوره ظرفیت‌های خوبی را برای فعالیت‌ها شناسایی و فعال کردیم؛ هم اینک در صفحات شبکه‌های اجتماعی با تهیه محتواهای مناسبتی، فرهنگی و ایران‌شناسی به نسبت گذشته حضور خوبی پیدا کرده‌ایم.
رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در قرقیزستان در حال حاضر و به‌ویژه در دوره کرونا به طرق مختلف فعالیت‌های فرهنگی خود را در چارچوب قوانین قرقیزستان با ایجاد صفحات رسمی در شبکه‌های اجتماعی پیش می‌برد.
علاوه بر تولید محتوا برای صفحات رسمی خود در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی، سایت سه زبانه روسی؛ قرقیزی و فارسی رایزنی فرهنگی نیز فعال است. در کنار این فعالیت‌ها در حوزه فضای مجازی همچنین می‌توان به تهیه و انتشار منظم دوهفته نامه فارسی "جامعه و فرهنگ قرقیزستان" و ماهنامه روسی؛ قرقیزی "جامعه و فرهنگ ایران" "میراث" اشاره نمود.
مطالب دوهفته نامه فارسی جامعه و فرهنگ ایران به‌خوبی از سوی سایت‌ها و خبرگزاری‌های داخل ایران و نیز کارشناسان حوزه آسیای مرکزی مورد توجه و پوشش قرار می‌گیرد .تاکنون 36 شماره از این دوهفته نامه به صورت الکترونیک تهیه و منتشر شده است.
ماهنامه روسی- قرقیزی جامعه و فرهنگ قرقیزستان نیز که میراث نامگذاری شده و واژه‌ای مشترک در زبان‌های فارسی و قرقیزی است تاکنون 6 شماره آن منتشر شده است. زمان شروع انتشار این ماهنامه از مارس 2020 یعنی تقریبا همزمان با شیوع و گسترش کرونا در قرقیزستان است.
در زمینه ترجمه و زیرنویسی یا صداگذاری محتواهای ویدیویی در معرفی فرهنگ؛ هنر و ادبیات ایران و معرفی ایران امروز و دستاوردهای آن توفیق خوبی در یک سال اخیر و به خصوص در دوره کرونا داشته‌ایم. همکاری‌هایی را با یکی از شبکه‌های تلویزیونی قرقیزستان آغاز کرده‌ایم .
براساس تفاهم نامه همکاری امضا شده با یکی از شبکه‌های تلویزیونی قرقیزستان؛ تعدادی از فیلم‌های ایرانی با زیرنویس روسی در طول همین ماه از تلویزیون قرقیزستان پخش شده است. ما در چارچوب این همکاری‌ها همچنین توافق کرده‌ایم تعدادی از فیلم‌ها و سریال‌های فاخر ایرانی را به زبان‌های قرقیزی و روسی ترجمه، دوبله و پخش کنیم.
شروع این کار آغاز شده و ما هم اینک کار ترجمه سریال یوسف پیامبر را به زبان قرقیزی آغاز کرده‌ایم و امیدوار هستیم مردم قرقیزستان به زودی این سریال فاخر 45 قسمتی را با دوبله قرقیزی از تلویزیون تماشا کنند.
در طول دوره کرونا برخی فعالیت‌ها و نشست‌های فرهنگی چه در قالب برگزاری نشست‌های وبیناری به صورت محلی و بین‌المللی( سه نشست) با همکاری و مشارکت مراکز ذیربط قرقیزی و چه در قالب خیریه در ماه مبارک رمضان داشته‌ایم.
فارس: کارشناسان نسبت به افت برنامه‌های فرهنگی و آموزشی در نتیجه شیوع کرونا و قرنطینه هشدار می‌دهند که در نتیجه ان مردم مشکلات جدی‌تر خواهد داشت. به نظر شما فرهنگ چه نقشی در مبارزه با تأثیرات این بحران دارد؟ روابط بین‌المللی فرهنگی چه نقش دارد؟
قاسمی: متاسفانه همین‌گونه است که اشاره کردید. باید دعا کنیم که هر چه زودتر جامعه ما و به طور کلی جهان از شر این ویروس منحوس رهایی پیدا کند. این ویروس کلیه شئونات زندگی اجتماعی و امروزی را تحت تاثیر قرار داده است.
آمارها و داده‌هایی که امروز در کشورهای مختلف ارائه می‌شود متاسفانه حاکی از رشد و افزایش موارد اختلافات و خشونت در خانواده‌ها است که بخشی از آن ناشی از تبعات محدودیت‌های کرونا و مختل شدن زندگی‌های عادی و کسب و کار دارد.
در شرایط کرونایی امکان تبادلات فرهنگی کاهش می‌یابد. هر چند برای این شرایط روش‌های نوینی همچون وبینارها و دوره‌های آنلاین و برخط جایگزین شده و هنوز در ابتدای راه هستیم ولی پرواضح است این اقدامات تاثیر دوره‌ها و آموزش‌های حضوری را نمی‌توانند داشته باشد. فرهنگ همیشه در خط مقدم مبارزه با بحران‌ها نقش ایفا نموده و هر گونه اطلاع‌رسانی و ایجاد شناخت و دادن تصویر و ذهنیت از کانال فرهنگ و دیپلماسی فرهنگی صورت می‌گیرد.
فارس: آموزش دانش آموزان در مدارس مختلف بیشکک که زبان فارسی را یاد می‌گیرند در شرایط قرنطینه چگونه ادامه می‌یابد؟ آیا برنامه‌های آنلاین آماده شده است؟
قاسمی: ما در این خصوص در حال گفت‌وگو با مدیران مدارسی هستیم که در آنها زبان فارسی به عنوان زبان اختیاری به علاقه‌مندان آموزش داده می‌شود. در این خصوص تابع شرایط و مقتضیات محل و نظر مدیران مدارس هستیم و اینکه اگر بنا باشد آموزش به صورت آنلاین صورت گیرد باید دید چقدر والدین دانش آموزان استقبال خواهند کرد.
در هر صورت ما آمادگی داریم. مطمئنا سایر رشته‌های زبانی نیز شرایط و وضعیت ما را دارند.
فارس:چه برنامه‌هایی برای دانشجویانی که زبان و فرهنگ فارسی را یاد می‌گیرند در نظر گرفته شده است؟
قاسمی:از دیگر حوزه‌های مورد توجه در دوره کرونا، تداوم آموزش زبان فارسی در دانشگاه‌ها و برخی مدارس قرقیزستان در سال تحصیلی جدید است.
ما تلاش کرده‌ایم ارتباط و حمایت خود را در این خصوص در دوره کرونایی هم حفظ کنیم و امیدوار هستیم در سال تحصیلی جدید نیز بتوانیم با کمترین آسیب ناشی از محدودیت‌های اجتناب ناپذیر کرونا، دوره‌های آموزش زبان فارسی را همچون گذشته در مراکز علمی و آموزشی قرقیزستان داشته باشیم.
همان‌گونه که اطلاع دارید در حال حاضر درسال تحصیلی گذشته در دو دانشگاه دولتی علوم انسانی بیشکک و دانشگاه دولتی اوش تعدادی دانشجو در رشته زبان فارسی تحصیل می‌کنند. علاوه بر این مرکز ایران‌شناسی در دانشگاه دولتی اسلاویانی فعالیت دارد.
همچنین در 5 مدرسه بیشکک نیز با حمایت رایزنی فرهنگی اتاق زبان فارسی دایر بوده و نزدیک به 500 دانش‌آموز قرقیز زبان فارسی را به عنوان زبان اختیاری فرا می‌گیرند. در دوره کرونا سه تن از استادان و مدرسان زبان فارسی قرقیزستان در دوره های آموزشی مجازی که از طرف بنیاد سعدی برگزار شده بود شرکت نمودند و چنانچه شرایط مناسب باشد، درنظر داریم در آینده دوره‌های دیگری همچون دوره‌های مترجمی؛ ایران‌شناسی و حتی روزنامه نگاری را با حمایت بنیاد سعدی و به صورت مجازی برگزار نماییم.
انتهای پیام/ح
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
