گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس؛ مرضیه حسن پور- وقتی درباره علوم شناختی از کارشناسان و محققان سوال می کنیم می گویند علوم شناختی دانش شناخت ذهن است.
با همین توصیف کوتاه درباره علوم شناختی نیز می توان به کاربردهای علوم شناختی در تحقق اهداف رسانه ها پی برد، چرا که رسانه ها نیز برای تحقق اهدافشان باید اذهان را شناخته و بر مبنای آن کار کنند، رسانه ها باید بدانند در ذهن مخاطبانشان چه می گذرد و آن ها به دنبال چه پیام هایی هستند و پیام های خود را بر مبنای ذهن مخاطبان به آنها ارائه کنند تا جاذبه بیشتری برای مخاطب داشته و تاثیر پیام ها نیز بیشتر شود، در این صورت رسانه می تواند به هدفی که دارد دست یابد و آنچه به دنبال آن است به مخاطب ارائه دهد.
* مصداق هایی از کاربردهای علوم شناختی در تحقق اهداف رسانه ها
این موضوع را می توان با ذکر مثال ها و مصداق هایی بازتر و واضح تر بیان کرد، در این زمینه با چند کارشناس علوم شناختی و رسانه به گفت و گو نشستیم و نظرات آن ها را جویا شدیم.
میلاد حسینیان کارشناس ارشد فلسفه علم در این باره می گوید: رسانه های کشورهای مختلف برای دستیابی به اهداف خود در ارائه پیام به مخاطب از علوم شناختی استفاده می کنند، حال این استفاده آگاهانه یا ناآگاهانه باشد که البته امروزه با پیشرفت این دانش، رسانه ها به صورت آگاهانه از این دانش بهره می گیرند.
عکس های نتنیاهو و تصویرسازی در ذهن مخاطب از طریق علوم شناختی
در کشور ما هم به صورت آگاهانه یا ناآگاهانه از نمادها در انتخابات‌ها و رویدادهای اجتماعی کپی‌برداری هایی صورت می‌‌گیرد که این خود کاربردی از علوم شناختی در فضای اجتماعی کشور و رسانه تلقی می‌شود
وی در این زمینه به ذکر مثالی می پردازد و اظهار می دارد: به عنوان مثال در سال‌های اخیر شاید تصاویری از نتانیاهو در کادر بسته رسانه در ذهن تعدادی نقش بسته باشد که یک توپ فوتبال در دست او است یا در حال نوشیدن یک لیوان آب است یا در حال کشیدن خط قرمز روی بمب در سازمان ملل و مواردی از این دست با مخاطب قرار دادن ایرانیان که هر کدام از این حوزه‌ها جای بحث کارشناسی در مورد آن حیطه خاص دارد ولی به این قسمت توجه کنید که احتمالا هیچ جمله‌ای از سخنرانی‌ها در ذهن ما نیست و فقط شاید تک فریم‌هایی در ذهن بعضی از ما باقی مانده باشد و با تصویرسازی در مغز مخاطب نه تنها قصد القاء محتوا بر مخاطب را دارد بلکه هدف‌گذاری کرده که مخاطب را درگیر تولید فکر کند.
یک مطالعه میدانی برای سنجش هیجان در پیام های رسانه ای
حمیدرضا کرکه‌آبادی پژوهشگر حوزه علوم شناختی و رسانه نیز به تحقیقی که در این باره انجام داده اند اشاره می کند و می گوید: ما به پیشنهاد علی اکبر فرهنگی پدر مدیریت رسانه ایران، به سراغ حسن عشایری عصب شناس و علی دلاور روانشناس و صاحب نظر حوزه سنجش و اندازه‌گیری رفتیم و با استفاده از راهنمایی‌های این دو استاد در یک مطالعه میدانی با مدیریت فرهنگی به سنجش و اندازه‌گیری مفهوم هیجان در پیام‌های رسانه ای پرداختیم، نتایج این پژوهش پشتیبان علمی خوبی برای این است که هیجان و نظام هورمونی انسان‌ها در مصرف رسانه‌ای مخاطبین نقش تعیین‌کننده‌ای دارد.
به گفته وی، این مطالعه به صورت خاص ابتدا در حوزه ارتباطات غیرکلامی انجام شد و ما با کمک احمد قیومی یکی از فعالان حوزه مجازی وارد مطالعات فضای مجازی شدیم و مطالعاتی بر روی کاربران تلگرام انجام دادیم؛ چراکه اطلاعات آن در دسترس‌تر بود و در حال حاضر در حال انجام مطالعاتی بر روی ویدئوها و تصاویری که در اینستاگرام وجود دارد و توسط مخاطبان دیده می‌شود، هستیم.
مغز دروغ نمی‌گوید، اگر شما یک واقعیت را دوست داشته باشید، عکس‌العمل‌های مغز این را نشان می‌دهد مگر اینکه افراد آموزش‌دیده‌ای وجود داشته باشند که به سیستم سنجش آشنا و در مقابل چگونگی رخ دادن این اتفاق‌ها خواسته‌های خود را پنهان کنند
کرکه آبادی مثال دیگری را مطرح می کند و می گوید: نخستین اصل در حوزه شناختی می‌گوید؛ همه آدم‌ها دروغگو هستند مگر خلاف آن ثابت شود. سیستم لیمبیک مغز باعث می‌شود انسان‌ها دروغ بگویند. وقتی پرسش‌نامه را به دست افراد می‌دهید ناخودآگاه به شما دروغ می‌گویند و واقعیت را نمی‌گویند. مثل بسیاری از ویدئوهایی که ما می‌پسندیم اما به دلیل وجهه‌مان مجبوریم بگوییم این ویدئو را نپسندیدیم.
مثالی ساده از کارکرد علوم شناختی در حوزه نرم افزارهای مسیریاب
مصطفی نصراصفهانی اقتصاددان رفتاری، مدرس دانشگاه و عضو کمیته علمی نخستین کنفرانس علوم شناختی و رسانه نیز در این باره به ذکر مثالی می پردازد و می گوید: هر جا انسان باشد و فرایندهای ذهنی، علوم شناختی هم هست، به عنوان مثال در هوش مصنوعی آنچه که اتفاق می‌افتد تقلید از فرآیندهای ذهنی و تکاملی در طبیعت است، با این تفاوت که رایانه‌ها مثل بشر محدودیت پردازش و ظرفیت محاسباتی محدود ندارند. برای همین هم در آینده شاهد حکمرانی ماشین‌های هوشمند بر بشر خواهیم بود. اگر بخواهم یک مثال بسیار ساده و ملموس بزنم نرم‌افزارهای مسیریاب که امروزه در حمل و نقل مورد استقبال قرار گرفته‌اند را نام می‌برم؛ وقتی شما دستورات نرم‌افزار را موبه‌مو گوش می‌کنید یعنی هوش مصنوعی بر شما حاکم شده است.
نصراصفهانی معتقد است: نا آرامی‌های اخیر در کشور عراق یا حتی دوران دفاع مقدس در کشور خودمان نمونه‌های واضحی از جنگ شناختی بودند،هر کشوری که بتواند بهتر از این آموزه‌ها استفاده کند می‌تواند در عرصه بین‌الملل هم جایگاه بالاتری پیدا کند. مثال عراق را که مطرح کردم یک زمین بازی است که در آن کشورهای مختلف در حوزه شناختی فعالیت می‌کنند.
علوم شناختی در رسانه های فضای مجازی
حجت‌الاسلام محمدحسین نژادی عضو سازمان بسیج رسانه، کارشناس دین و رسانه و عضو هیأت علمی نخستین کنفرانس علوم شناختی و رسانه نیز نمونه ای از فضای مجازی را مطرح کرده و می گوید: به عنوان مثال در اینستاگرام وقتی تصویری می‌بینید و تصویری را لایک می‌کنید آنها تصاویری که مرتبط با آن موضوع است را بیشتر در معرض دید شما قرار می‌دهند. در حقیقت شما را شناسایی و به اصطلاح تمایلات شما را از راه علوم شناختی می‌شناسند و طبق آن عمل می‌کنند. در این حالت مردم اعتیاد رسانه‌ای به یک رسانه خاص پیدا می‌کنند چون آن حس خوشایند را رسانه برای آنها به وجود می‌آورد.
به گزارش فارس، با توجه به تاکیدات کارشناسان بر ضرورت های آشنایی رسانه ای ها با دانش علوم شناختی، نخستین کنفرانس ملی علوم شناختی و رسانه اول اسفند ماه ۹۸ از سوی خبرگزاری فارس در تالار شهید چمران دانشکده فنی دانشگاه تهران برگزار می شود.
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
