به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، یکی از بمب‌های خبری در سال ۹۸ افشاگری‌های مربوط به تخلفات ویلاسازی بود که از ویلای دختر وزیر شروع شد و به کشف منطقه‌ای عجیب به نام «باستی هیلز» رسید، منطقه‌ای اشرافی در لواسان برای افراد خاص که گفته می‌شود نام آن برگرفته از محله معروف بورلی هیلز لس‌آنجلس در آمریکاست است که حتی سایر شهروندان لواسانات اجازه تردد در آن را نداشتند.
تصاویر منتشر شده از این شهرک افکار عمومی را تحت تاثیر قرار داد و این شروع دومینویی بود که موضوع زمین‌خواری را بیش از پیش بر سر زبان‌ها انداخت و مشخص شد در سایر استان‌ها نیز تخلفاتی از این دست کم نیست؛ خبرگزاری فارس در گزارش‌هایی به وجود شهرک‌های مشابه در شهرهای گلستان (اینجا)، مشهد(اینجا) و بوشهر(اینجا) هم پرداخت.
از سوی دیگر بارش‌های سیل آسا از ابتدای سال گذشته چندین استان کشور را با سیل مواجه کرد و در این میان یکی از عوامل که منجر به افزایش خسارت‌های سیل شد، تغییرات انسانی در محیط زیست که تبدیل بستر رودخانه به خیابان در حاشیه دروازه قرآن از نمونه‌های بارز آن بود.
خبرگزاری فارس در دو گزارش جداگانه با عنوان «طغیان زاینده‌رود ویلاهای غیرقانونی را با خود می‌برد» در فروردین ۹۸ و «زاینده‌رود در چنگال رودخانه‌خوارهای چند هکتاری» در مهرماه ۹۸ به موضوع رودخانه‌خواری پرداخت که واکنش‌هایی را به همراه داشت.
پس از خبری شدن این تخلفات، موضوع رسیدگی به پرونده‌ها با سرعت بیشتری صورت گرفت و نهایتاً در «وشمندجان» و «چم آسمان» باغ بهادران چندین ویلایی که در حریم و بستر رودخانه بود، تخریب شد.
با وجود این که در یک دهه گذشته زاینده‌رود در پایین‌دست بیشتر سال را خشک بوده اما جریان آب در بالادست رودخانه همواره ادامه داشته و همین موضوع بهانه‌ای برای ساخت هزاران ویلا در شهرهایی مثل باغبهادران شده است.
در رابطه با جزئیات تخلفات و برخوردهای قانونی صورت گرفته به سراغ یکی از مسؤولان آب منطقه‌ای رفتیم، ارگانی که در حال حاضر و در لا به لای ابهامات قانونی مسؤول برخورد با تخلفات شده، هرچند به نظر می‌رسد نیاز به یک اراده جمعی در همه ارگان‌های قضایی، انتظامی و اجرایی دارد.
به صورت مشخص‌تر، دفتر مهندسی رودخانه‌ها و سواحل آب منطقه‌ای استان اصفهان، درست جایی است که پیگیر اخطاریه‌ها و هماهنگ کردن بیل‌های مکانیکی برای تخریب ویلاهای غیرمجاز است، جایی که حساسیت‌های خاص خودش را دارد تا جایی که بعضاً مجبور می‌شوند از رانندگان دیگر استان‌ها بخواهند تا برای تخریب به اصفهان بیایند!
احمدرضا صادقی مدیر دفتر مهندسی رودخانه‌ها و سواحل آب منطقه‌ای استان اصفهان در گفت‌وگوی تفصیلی به چالش‌های پیش روی برخورد با متخلفان اشاره کرد و این که زاینده‌رود از گذشته به واسطه این که تنها رودخانه دائمی در فلات مرکزی ایران است و شرایط اقلیمی منحصر به فردی داشته مورد طمع قرار گرفته و به دلیل نبود نظارت‌های جدی در چند دهه، بسیاری از ورودهای غیرمجاز با «پوشش‌های قانونی» صورت گرفته است.
صادقی به تجاوزاتی که از سوی ارگان‌های دولتی صورت گرفته با ذکر نام اشاره کرد و آزادسازی «جزیره مهربان» در سال ۹۷ خبر داد، جزیره‌ای که از دهه ۶۰ پیگیر آزادسازی آن بوده‌اند، او از عدم همکاری پلیس انتقاد کرد اما در پایان گفت «با همه این‌ها اصفهان وضعیتش از سایر استان‌ها بهتر است و برخوردهایی که صورت گرفته ترمز متجاوزان به حریم و بستر رودخانه را کشیده است».
فارس: برای ساخت ویلا زمان زیادی لازم است، چرا از ابتدا با آن ها مقابله نمی‌شود؟
صادقی: منطقه باغ بهادران از دهه ۶۰ مورد توجه بوده و ساخت و سازها از آن زمان سرعت گرفته، نبود قانون لازم و پس از آن نبود اراده در نهادهای قانونی، دست به دست هم داده تا شاهد افزایش زیاد ویلاها در بستر رودخانه باشیم.
فارس: تخریب ویلای متخلفان از کی شروع شد؟
صادقی: در طول سال‌های اخیر اجرای احکام به صورت «موردی» وجود داشته اما به این شکل که به صورت «مجموعه‌ای» و یکجا با تخریب ویلاها برخورد شود از اواخر سال ۹۷ کلید خورد، با استفاده از تبصره ۴ ماده ۲ قانون توزیع عادلانه برخورد با متخلفان از اسفند ۹۷ و از ویلاهای وشمندجان باغ بهادران آغاز شد.
البته چندماه قبل از آن مجموعه ویلایی که با عنوان «جزیره مهربان» معروف بود و از دهه ۶۰ تحت تصرف بود پس از سال‌ها پیگیری در سال ۹۷ آزادسازی شد.
در اسفند ۹۷ و فروردین ۹۸، ۲۹ ویلا در باغ بهادران و ۲۰ مورد در روستای چم آسمان که تا لب رودخانه ساخت و ساز انجام داده بودند، با دستور قضایی پس از اخطارهای متعدد به متصرفان، تخریب شد، تخلف صورت گرفته تصرف غیرمجاز در بستر رودخانه زاینده‌رود بود که با توجه به دسترسی سختی که داشته و شرایط خاص حاشیه رودخانه امکان فعالیت بیل مکانیکی وجود ندارد و به صورت دستی تخریب انجام می‌شود.
فارس: فقط همین تعداد ویلا تخلف داشتند؟
صادقی: تعداد ویلاها مسلماً بیشتر از این است و این را می‌دانیم، اما باید دقت داشت که منطقه باغ بهادران از دهه ۶۰ مورد توجه بوده و ساخت و سازها از آن زمان سرعت گرفته، از سوی دیگر محدودیت‌هایی هم داریم؛ سیاست آب منطقه‌ای آزادسازی حریم رودخانه است اما باید پتانسیل خود را ببینیم، کارهای عملیاتی نیاز به بودجه و امکانات دارد.
یکی از موانع مهم در این مسیر محدودیت‌های مالی است، به صورت میانگین هر متر ساماندهی رودخانه یک میلیون تومان اعتبار نیاز دارد که در شرایط فعلی اعتبارات به سختی در اختیار این بخش قرار می‌گیرد، البته ساماندهی به غیر از جلوگیری از تجاوز به رودخانه و رفع تجاوز، شامل لایروبی، ایجاد جاده دسترسی، رفع موانع از جمله بندها، جمع‌آوری نخاله، کنترل سیلاب و... می‌شود.
موضوع دیگر گستردگی رودخانه است به طوری که حوضه آبریز زاینده‌رود ۳۱ هزار کیلومترمربع مساحت دارد، طول این رودخانه از خروجی سد زاینده‌رود ۳۵۶ کیلومترمربع است و از شهرستان چادگان آغاز شده و تا شرق اصفهان ادامه دارد.
فارس: با توجه به این که گفته می‌شود بعضی از ویلاها مربوط به اشخاص بانفوذ است، در مسیر تخریب مانع‌تراشی نمی‌کنند؟
صادقی: هر جایی بخواهیم تخریبی داشته باشیم حتی در حد یک اتاقک شاهد مقاومت هستیم چرا که اشخاص چه بانفوذ باشند چه بدون نفوذ، هزینه کرده و خود را صاحب حق می‌بینند و این درگیری، جزئی از کار ماست، به طور کلی موضوع آزادسازی در همه جا به همین شکل بوده و تنش‌ها همیشه وجود داشته است.
فارس: تخریب ویلاها ادامه دارد؟ چرا دیگر خبری از آن نیست؟
صادقی: برخوردها در سال ۹۸ به صورت موردی ادامه پیدا کرد و بنا داشتیم به صور مجموعه‌ای هم تخریب کنیم که برخورد کردیم با رویدادهایی که نهایتاً منجر به عدم همکاری نهادهای متولی شد، این مسأله تخریب ویلاهای متخلف را با وقفه مواجه کرد.
آخرین تصمیم این بود که از اسفند ۹۸ تخریب‌ها از سر گرفته شود که این بار شیوع ویروس کرونا اجازه نداد، با این حال فقط در اسفند ماه ۱۵ حکم موردی اجرا شده و امیدوارم شرایط به حالت عادی بازگردد تا آزادسازی حریم رودخانه با سرعت بیشتری ادامه پیدا کند.
فارس: چرا آب منطقه‌ای مسؤول برخورد شده؟ شهرداری‌ها در این زمینه مسؤولیت ندارد؟
صادقی: بله، بحث حقوقی مفصلی در این خصوص وجود دارد که در قالب یک مصاحبه امکان پرداختن به جزئیات آن نیست، به طور خلاصه می‌توان گفت مطابق با ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها، مسؤولیت سازماندهی، پاکسازی و لایروبی و ایمن‌سازی رودخانه‌ها در محدوده شهرها بر عهده شهرداری‌هاست اما شهرداری از انجام این وظیفه سر باز می‌زنند و دلایل خودشان را دارند.
پیرامون این قانون، نامه‌نگاری‌هایی با استانداری داشته‌ایم تا شهرداری‌ها نیز در این زمینه ورود کنند اما هنوز به تفاهم نرسیده‌ایم البته این موضوع در سطح کلان مطرح بوده و فقط مربوط به یک شهر و یک استان نیست؛ تاکید می‌کنم که معطل این ناهماهنگی نمانده‌ایم و برخوردها انجام شده و خواهد شد.
فارس: پس از تخریب چه بر سر ویلاها می‌آید؟
صادقی: اگر در محدوده شهری باشد در اختیار شهرداری قرار می‌گیرد که مکانی برای عموم تبدیل شود و در غیر این صورت صاحبان ویلا می‌توانند درخواست اجاره بستر را بدهند با شرایطی، از جمله این که هیچگونه احداثی یا دیوارکشی ندارند.
فارس: گفته می‌شود ارگان‌های دولتی هم در حریم و بستر رودخانه ویلا دارند، صحت دارد؟
صادقی: ورود ویلاهای مرتبط با ارگان‌های دولتی واقعیتی انکارنشدنی است، تنها مربوط به زاینده‌رود و اصفهان هم نیست، اصفهان نسبت به وضعیت سایر استان‌ها شرایط بهتری دارد و علی‌رغم تمام نظارت‌هایی که باید دقیق‌تر اتفاق می‌افتاده و نبوده شرایط بهتر است.
اگر زاینده‌رود در شهرهای دیگر بود تجاوز به رودخانه بیشتر از آنچه امروز می‌بینید وجود داشت، نسبت به متوسط کشور برخوردها در استان اصفهان بیشتر و جدی‌تر بوده است، با وجود این آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها، شهرداری‌ها، ارگان‌های نظامی و انتظامی و ... همچنان در محدوده‌های غیرقانونی ویلا دارند.
فارس: با این ویلاسازی‌ها هم برخورد می‌شود؟
صادقی: برای ما تفاوتی وجود ندارد، چه ویلا شخصی باشد چه دولتی و یا مربوط به افراد خاص، باید نسبت به قانون تمکین کنند.
اتفاقاً به سبب احداث جاده ساحلی، بخش قبل توجهی از حریم رودخانه که در دست ارگان‌های دولتی بوده آزادسازی و یا در آینده آزادسازی می‌شود.
فارس: «جاده ساحلی» در کدام قسمت رودخانه خواهد بود؟
صادقی: پروژه جاده ساحلی در ادامه طرح ساماندهی زاینده‌رود از سال ۹۵ و از باغ پرندگان آغاز شده، از درچه به فلاورجان و پس از آن به مبارکه رسیده است، اگر هماهنگی‌های بیشتر بود و تأمین اعتبار می‌شد الان باید مبارکه را تمام و به لنجان می‌رسید؛ اعتبار ملی به این طرح اختصاص پیدا نکرد با وجود این پروژه تعطیل نبوده و علی‌رغم مشکلات پولی و اجتماعی و حقوقی جلو رفته است.
در حال حاضر بخشی از این جاده در محدوده پل درچه تا فلاورجان قابل استفاده است، همچنین در شرق رودخانه، از بند آبشار تا رودشت جاده‌ای به طول ۳۰ کیلومتر کشیده شد و در حال حاضر استفاده می‌شود، اگر ساحل دو طرف را در نظر بگیریم ۶۰ کیلومتر جاده کشیده شد.
فارس: سال گذشته خبرگزاری فارس در گزارش رودخانه خواری چند هکتاری را خبری کرد، آزادسازی آن قسمت‌ها انجام شد؟
صادقی: علی‌رغم آن که کار در این قسمت طول کشید و نمی‌توانیم بگوییم که راحت پیش رفت اما آزادسازی در این محدوده انجام و حصارگذاری آن‌ها نیز بر مبنای ۵۰ متر از آکس رودخانه انجام شده است، مجموعه اردوگاه مدرس میزان تصرفاتش خیلی بیشتر است اما آن مقداری که باید برای جاده آزاد می‌شد اتفاق افتاد.
در رابطه با سایر تصرفات آن‌ها که در بستر رودخانه است فعلاً هیچ برنامه‌ای نداریم، همانند بقیه که برای آن‌ها نیز هیچ برنامه‌ای نداریم، هزاران قطعه زمین وجود دارد که بخشی از آن‌ها در قالب طرح جاده ساحلی آزادشده اما مابقی آن‌ها در بستر قرار دارد و برنامه‌ای نداریم چون نه اعتباری داریم و نه کاری می‌توانیم انجام دهیم.
فارس: مجموعه معروف به «قلعه سرشیر» چطور؟
صادقی: بله، با توجه به پیگیری‌هایی که داشتیم بخشی از ساخت و سازهای غیرقانونی قلعه سرشیر هم پیش از عید آزادسازی شد، علی‌رغم این که مالک این مجموعه به دنبال جلوگیری از اجرای حکم بود اما موفق نشد.
مجموعه دیگری در کنار قلعه سرشیر که برای هلال‌احمر بود نیز به اندازه جاده ساحلی عقب‌نشینی کرده است.
فارس: با توجه به اقداماتی که ذکر شد، در مجموع با چند درصد از کل تخلفاتی که صورت گرفته برخورد شده است؟
صادقی: امکان گفتن درصد وجود ندارد، چرا که زاینده‌رود در دو استان جریان دارد و از بعد از سد تا پل کله، آنقدر خوش آب و هوا بوده که متخلفان را به طمع انداخته و طی سال‌های متمادی از این موهبت الهی استفاده یا به عبارت بهتر سوءاستفاده گسترده‌ای کرده‌اند.
حدود ۸۰ درصد ویلاها در محدوده باغبهادران است، البته بخشی هم در روستاهای بالاتر و پایین‌تر این شهر قرار دارد اما در لفظی که استفاده می‌شود همه این قسمت‌ها را به نام باغبهادران می‌شناسند، به همین دلیل تمرکز ما هم در این منطقه است. آن طور که اطلاع دارم، در محدوده استان چهارمحال هم طی دو سه سال گذشته اقداماتی شروع شده و گزارش آن‌ها به تهران ارسال شده است.
مطالعات و نقشه‌برداری برای تعیین حریم و بستر زاینده‌رود از سال ۷۸ در چند بازه زمانی از کوهرنگ تا تالاب گاوخونی انجام و در اواسط دهه ۸۰ به میزان ۵۰ هزار کیلومتر مربع با استفاده از جدیدترین روش‌های نقشه‌برداری مطالعه شد؛ تاکنون ۲ هزار و ۵۰۰ کیلومتر از رودخانه‌های استان اصفهان نقشه‌برداری و مصوب شده که از لحاظ طول و کیفیت نقشه‌برداری در کشور نمونه است.
فارس: پس می‌توان گفت تخریب‌ها موثر بوده؟
صادقی: بله، کارهایی که در دو سه سال گذشته صورت گرفت از مجموع اقدامات چند دهه قبل آن بیشتر بوده است، یکی از مزیت‌های شروع حرکت این بود که، این پیام را به متخلفان داد که اگر بخواهند دست‌اندازی کنند هزینه‌های گزافی باید پرداخت کنند و می‌توانم بگویم ترمز ساخت و سازهای غیرمجاز را کشید.
نگاه سایر ادارات هم تغییر کرده، به طوری که در گذشته هیچ هماهنگی با شرکت آب منطقه‌ای انجام نمی‌شد اما امروز ادارات ثبت اسناد و املاک، جهاد کشاورزی و شهرداری‌ها برای صدور مجوز استعلام می‌کنند.
فارس: چه زمانی را به عنوان پایان کار می‌توان در نظر گرفت؟
صادقی: تاکید می‌کنم «برخورد کردن» تبعات سنگین حقوقی و اجتماعی دارد و این یعنی نیاز به عزم جمعی و جدی برای ادامه حرکت وجود دارد، اگر همه بنشینند و بگویند وظیفه آب منطقه‌ای است که برخورد کنند، قطعاً امکان پایان دادن به تجاوز به حریم زاینده‌رود نیست.
انتهای پیام/۶۳۰۶۴/ص۲۰/م
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
