به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، پس از انتخابات ریاست جمهوری سال 92 و انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور، دیدگاه متفاوتی بر کشور حاکم شد. بر اساس این دیدگاه بستن با کدخدا زمینه تسهیل همه فرآیندهای کشور را مهیا می‌کرد.
حسن روحانی به عنوان نفر اول این دیدگاه، مکررا در مصاحبه‌هایی از آب و هوا تا حوزه معیشت مردم را به مسئله ارتباطات خارجی وابسته کرده بود و همه جوانب کشور را در گرو موفقیت در مذاکره با کشورهای معدود تلقی می‌کرد. سیاست پیگیری شده توسط حسن روحانی در طول 8 سال گذشته بدون وقفه ادامه پیدا کرده و می‌توان شرایط به وجود آمده در فضای اقتصادی کشور را خروجی دیدگاه مسلط بر کشور در مدت زمان فعالیت دولت تدبیر و امید تلقی کرد.
یکی از فضاهایی که دولت در سال‌های اخیر مورد بی مهری دولت قرار گرفت، صنعت آب و برق است. به عبارت دیگر دولت در طول سال‌های فعالیت خود در دوره یازدهم و دوازدهم، بدون توجه به سیاست‌های بالادستی زمینه تحقق اهداف برنامه‌های توسعه را فراهم نکرد و همین امر منجر به بروز مشکلات گسترده‌ای نظیر قطعی برق برای مردم شده است.
به منظور بررسی مسائل و آسیب‌شناسی فعالیت انجام شده حوزه برق در طول 8 سال گذشته و همچنین بیان راهکارهای موجود در این حوزه به سراغ محمد اسماعیل کتال، دبیر شورای راهبردی کمیته آب و برق ستاد مرکزی آیت الله رئیسی رفتیم تا پیرامون این مسائل و همچنین برنامه‌های دولت مردم در حوزه آب و برق اطلاعاتی را بدست آوریم.
در این مصاحبه مسائلی پیرامون مشکلات گسترده صنعت آب و برق در سال‌های گذشته، آسیب‌شناسی برای تغییر وضع موجود و در نهایت راهکارهای مورد استفاده برای جهش در حوزه برق مورد بررسی قرار گرفته است.
مشروح این گفتگو به شرح ذیل است:
*50 درصد یارانه برق کشور از جیب همه مردم به جیب ثروتمندان می‌رود
فارس: به عنوان سوال اول باید به این مسئله توجه شود که اقتصاد صنعت برق کشور شرایط مساعدی ندارد، بدهی دولت به نیروگاه و مشکلات گسترده‌ای نظیر نظام تعرفه‌گذاری غلط در این حوزه بیش از پیش به چشم میخورد، به نظر شما در سطح کلان مهمترین مشکلات صنعت برق کشور شامل چه مواردی می‌شود؟
کتال: همانگونه که اشاره کردید، اقتصاد صنعت برق کشور اقتصاد مریضی است. یعنی صنعتی که گردش مالی مشخصی در سطح دنیا دارد، در ایران شامل صنایع سودآور محسوب نشده و همین مسئله زمینه بروز مشکلات گسترده‌ای در این حوزه را فراهم کرده است. بر اساس آمار جهانی گردش مالی یک نیروگاه در ایران با دریافت سوخت یارانه‌ای یک بیست و چهارم گردش مالی نیروگاه خارجی است و این یعنی فاجعه بزرگ برای صنعت برق.
فارس: خب این مسئله اقتصاد ناسالم از کجا نشات می‌گیرد؟
کتال: مجموعه‌ای دلایل دست به دست هم می‌دهد تا شاهد چنین مواردی در صنعت برق باشیم، اولین مسئله نظام تعرفه‌گذاری ناعادلانه‌ای است که یارانه دولتی را از جیب مردم به جیب ثروتمندان هدایت می‌کند.
در حال حاضر بیشتر از 50 درصد برق خانگی کشور توسط ثروتمندان دهک یک تا سه مصرف می‌شود و دولت هیچ برنامه‌ای برای هزینه نکردن یارانه توسط این بخش به کار نبسته در شرایطی که ادبیات تعرفه‌گذاری پلکانی متناسب با قیمت تمام شده در دنیا وجود دارد.
*ترک فعل دولت در زمینه ساخت نیروگاه عامل خاموشی است
فارس: یکی از پدیده‌هایی که مردم با آن دست و پنجه نرم کردند، قطعی برق در روزهای اخیر بود، مسئله‌ای که دولت معتقد بود، رمزارزها عامل آن بودند، در ابتدا باید بپرسم، مسئله رمز ارز تا چه اندازه بر قطعی برق موثر است.
کتال: متاسفانه قطعی برق مسئله‌ای بود که مردم کشورمان را در تنگنا قرار داد. در ارتباط با رمزارزها وزارت نیرو زمستان سال گذشته اعلام کرد که توانایی شناسایی مراکز استخراج رمز ارز غیر مجاز و همچنین برآورد حجم برق مورد استفاده آنها را ندارد. همین وزارت نیرو در روزهای اخیر بر مبنای یک استدلال غیر دقیق اعلام کرد، مصرف برق رمز ارزها از 2000 مگاوات بیشتر است.
خب همه می‌دانیم، آمار دقیقی در این حوزه نیست اما این مسئله از من کارشناس پذیرفته است اما از وزارت نیرو به هیچ عنوان پذیرفته نیست، چراکه به استناد اظهارات کارشناسان، می‌توان مصرف برق رمز ارز را با برهم نهی اطلاعات وزارت نیرو و وزارت ارتباطات بدست آورد. چرا وزارت نیرو به سمت برآورد دقیق میزان مصرف برق رمزارزها نرفت تا بتواند صحیح تر تصمیم‌گیری کند.
این رفتار در مقطع خاموشی‌ها بیشتر از اینکه یک کنش مثبت کارشناسی از سوی وزارت نیرو تلقی شود، یک بهانه برای توجیه قطعی برق به حساب می‌آید.
فارس: خب به نظر شما دلیل قطعی برق در روزهای اخیر شامل چه مواردی است؟
کتال: پس از برجام برنامه ریزی شد که حداقل ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه با استفاده از فاینانس خارجی احداث شود لیکن پس از عملیاتی نشدن فاینانس ها اقدام برای تامین مالی آنها از سایر روش ها صورت نگرفت و احداث این ۱۰۰۰۰ مگاوات نیروگاه متوقف گردید. این مطالبه از وزارت نیرو وجود دارد که چرا از سایر شیوه‌های تامین مالی برای ساخت نیروگاه استفاده نکرد. چرا صندوق سهام عام پروژه که می‌توانست، در پنجره طلایی بازار بورس علاوه بر منتفع کردن مردم، زمینه رشد زیرساخت‌های اقتصادی را به وجود آورده و جایگزین تامین مالی خارجی باشد، مورد استفاده وزارت نیرو قرار نگرفت. حقیقت این است که دولت آقای روحانی همه بخش‌های کشور از جمله صنعت برق را به برجام و تامین مالی گره زد و همین مسئله منجر به این شد تا شاهد عمل نشدن نیمی از تکلیف برنامه ششم توسعه در زمینه ساخت نیروگاه باشیم و به تبع آن قطعی برق در تابستان اتفاق بیفتد.
*دولت آقای رئیسی زمینه ارتقاء تکنولوژی بومی صنعت آب و برق را مهیا می‌کند
فارس: شما در اظهاراتتان به مسئله اقتصاد مریض صنعت برق اشاره کردید، ممکن است تصویری از این اقتصاد نسبتا مریض ارائه دهید؟
کتال: ۲ صنعت آب و برق که امروزه به گواه تاییدات سازمان حسابرسی کل کشور به دلیل قیمت‌های تکلیفی زیان ده است و در مقابل مطالبات عدیده ای از دولت دارد که مطالبات از دولت بدون احتساب زیان سال ۱۳۹۹ تا پایان سال ۱۳۹۸ بیش از ۴۰ هزار میلیارد تومان می باشد.
این امر منجر به انباشت بدهی به نیروگاه های غیر دولتی فروشندگان کالا و تجهیزات و پیمانکاران شده است بی توجهی دولت به پرداخت بدهی خود به صنعت برق این صنعت را تا مرز ورشکستگی پیش برده است. نیروگاه‌های غیردولتی که از طریق اخذ تسهیلات از صندوق توسعه ملی نسبت به احداث نیروگاه اقدام کرده بودند به دلیل عدم دریافت بهای برق تولیدی خود نتوانستند اقساط تسهیلات دریافتی را به صندوق توسعه ملی پرداخت نمایند.
در نتیجه صندوق توسعه ملی پرداخت تسهیلات برای سرمایه گذاری در طرح های نیروگاهی جدید را متوقف کرده است و از یک سو هیچ طرح نیروگاهی جدیدی را گشایش اعتبار نمی‌نماید و از سوی دیگر حتی طرح های قبلی را نیز که گشایش اعتبار کرده حاضر به اعطای تسهیلات به آنها در موعد مقرر نیست، به طوری که بر اساس پیشرفت فیزیکی می بایست در سال ۱۳۹۹ بیش از ۴۰۰ میلیون یورو نیروگاه‌های در دست احداث توسط صندوق توسعه ملی پرداخت می‌شد که این صندوق از آن امتناع نموده است.
فارس: یکی از مهمترین دستاوردهای صنعت آب و برق در طول سالیان اخیر، مسئله توجه به تولیدات داخلی و خودکفایی در بسیاری از حوزه‌ها است، آیا در دولت احتمالی آقای رئیسی شاهد افزایش این توجهات به تولید ملی خواهیم بود؟
کتال: اینکه شاهد رشد روزافزون بومی‌سازی تولیدات صنعت آب و برق بودیم مسئله‌ای است که به پیش از آغاز دولت روحانی باز می‌گردد. متاسفانه کنش دولت تدبیر و امید در قبال با بومی‌سازی و ادامه روند رو به رشد این صنعت کنش مناسبی نبود و سرعت ارتقای تکنولوژی در این حوزه را کند کرد.
برای مثال، شرکت‌های که در زمینه ساخت سازه و توربین بادی فعالیت می‌کردند، به تکنولوژی ساخت این موارد در شرایط تحریمی دست پیدا کردند. با وجود اینکه آقای اردکانیان به عنوان وزیر نیرو در برنامه های خود وعده رشد 4 هزار مگاواتی تجدیدپذیرها را داد اما به این مسئله بی‌توجهی کرد و همین امر منجر به نابودی شرکت‌هایی شد که در مرز علم حرکت می‌کردند. انشاالله در دولت آقای رئیسی بنابر این است که حداکثر استفاده از ظرفیت داخلی مدنظر قرار گرفته و همچنین زمینه رشد این ظرفیت با تجمیع تقاضا و سیاست‌گذاری صحیح بدست بیاید.
همچنین جلوی منافع عده‌ای که در جلوگیری از تولیدات داخلی منفعت دارند نیز گرفته خواهد شد.
*تلاش برای وارد کردن کارخانه ورشکسته انگلیسی توسط نزدیکان روحانی
فارس: به مسئله منافع برخی در جلوگیری از ارتقای تکنولوژی اشاره کردید، آیا این اتفاق در 8 سال گذشته به وقوع پیوسته است؟
کتال: در دولت آقای روحانی به دفعات شاهد این موارد بوده‌ایم. برای مثال، یکی از نزدیکان رئیس جمهور که در انتخابات سال 96 نقش حیاتی برای تمدید دولت روحانی ایفا کرد، در یک قلم از این موارد، در تلاش بود تا یک کارخانه قدیمی لوله‌سازی سفالی را از انگلستان وارد ایران کند. این درحالی بود که استفاده از این لوله‌ها به سبب طول کوتاه، وزن زیاد و شکست‌پذیری بالا در کشور ما که مناطق زلزله‌خیز دارد، هیچ استفاده‌ای نداشته باشد.
آنها در سدد بودند این کارخانه منسوخ شده را تحت هر شرایطی وارد کشور کنند و فعالیت لوله‌سازی بومی کشور را تحت تاثیر قرار دهند، در حالیکه این مسئله هیچ توجیه فنی و اقتصادی نداشت. خب اگر این آقایان از این مسئله نفع نمی‌برند، به چه توجیه چنین اقدامات مفتضحانه‌ای را انجام می‌دهند.
فارس: مواردی که مطرح کردید، بسیار تکان‌دهنده است، در دولت احتمالی آینده که شاهد چنین مواردی نخواهیم بود؟
کتال: با نگرشی که بنده در آقای رئیسی می‌بینم، نه تنها شاهد چنین موارد خیانت به ملت نخواهیم بود، بلکه اقدامات انجام شده در گذشته نیز در چهارچوب قانون برای اعمال قانون و بازگشت حق به مردم مورد پیگیری قرار خواهد گرفت.
*دولت مردم، تبدیل شدن ایران به شاهراه برق منطقه را دنبال می‌کند
فارس: یکی از مواردی که پیرامون خاموشی‌ها مطرح شد، مسئله واردات برق از کشورهای همسایه بود، این مسئله را چگونه می‌بینید؟
کتال: اساسا دیپلماسی باید در خدمت انرژی باشد نمود آن همین ارتباط بین شبکه برق کشورها است اما نقطه تاریک در این مسئله آن است که چرا ایران با این ظرفیت عظیم شبکه برق و همچنین توان تولید باید مجبور به واردات انرژی شود.
کشور ایران به واسطه موقعیت فوق العاده سیاسی جغرافیایی می‌تواند به شاهراه انرژی منطقه تبدیل شود، علاوه بر این شبکه گسترده برق کشور و ظرفیت نصبت شده نیروگاهی نسبت به سایر کشورهای منطقه نیز می‌تواند بر این مزیت اضافه کند.
فارس: پس معتقدید، نقش ایران در صنعت برق می‌تواند فراتر از تامین برق کشور باشد و ما توان تامین برق منطقه را به عنوان شاهراه انرژی داریم؟
کتال: : اتصال شبکه برق کشورها به یک دیگر در سطح منطقه‌ای و جهانی با محوریت تامین پایدار انرژی مسئله بسیار مثبتی تلقی می‌شود. این مسئله در حوزه بهینه سازی مصرف انرژی به جهت تفاوت در افق و ساعت بسیار موثر است. برای مثال در کشورهای شمالی، در مقاطعی تولید برق هیدرولیک زیاد داریم و در همان بازه ما به برق یاد شده نیاز داریم. در شرایطی که امکان تبادل انرژی از مسیر اتصال شبکه‌های برق مهیا شود، به راحتی می‌توان با استفاده بهینه از تمامی منابع انرژی شرایط را برای تامین برق پایدار در منطقه مهیا کرد.
از سوی دیگر با افزایش توان تولید برق کشور می‌توان از طریق صادرات برق، مبالغ بسیار زیادی ارز وارد کشور کرد و در این پازل شاهد ارتقا جایگاه استراتژیک کشور هستیم.
*بازار 2 میلیارد دلاری صادرات برق به کشور عراق
فارس: این مسئله تا چه اندازه می‌تواند برای کشور درآمد داشته باشد؟
کتال: در کمترین حالت ما یک همسایه مشترکی به نام عراق داریم که نیاز مبرم به حداقل ۱۰ گیگاوات برق دارد و اگر ما این میزان برق را با کمترین قیمت برق صادراتی یعنی ۵ سنت برای هر کیلووات صادر کنیم. یک بازار حداقل ۲ میلیاردی دلاری برای صادرات برق را در کنار خود داریم.
فارس: ممکن است، این سوال مطرح شود که منابع مالی این طرح توسعه شبکه برق منطق با محوریت ایران و استقرار نیروگاه از چه طریقی تامین می‌شود؟
کتال: شیوه تامین مالی زیرساخت‌های مورد نیاز می‌تواند بدون استفاده از منابع بودجه و با تشکیل صندوق‌های سهام عام پروژه با اتکا به ظرفیت اقتصاد مردمی ایجاد شده و سود این پروژه‌ها بین مردم توزیع شود.
نباید دولت مدام سهام‌های بی ارزش خود را به بازار بورس بسپارد بلکه چنین سهام‌های ارزنده‌ای باید در بازار ایجاد شده و به دنبال آن شاهد تامین مالی این پروژه‌ها با ارزآوری خارجی باشیم. دولت آقای رئیسی در صنعت برق، چنین جایگاهی را برای ایران متصور هستند و محدود کردن این دیدگاه به تامین و قطع نشدن برق جایگاه واقعی ایران نیست. ما باید به قطب انرژی منطقه تبدیل شویم
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
