اسدالله بیات امروز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در همدان اظهار کرد: شهر همدان با پذیرش دین مبین اسلام در سال 25 هجری قمری مانند بسیاری از شهرهای مهم ایران به منظور تبیین مدنیت خود دارای مسجد جامع شد.
وی با بیان اینکه مسجد جامع همدان از نخستین مساجد بازار همدان بوده است، گفت: این مسجد بر حسب ویژگی‌های تاریخی و فرهنگی خود عملکرد مذهبی داشته و خطبه در آنجا خوانده می‌شده و هم پایگاه سیاسی ـ اجتماعی محسوب شده است.
رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری همدان خاطرنشان کرد: این مسجد در آغاز از یک شبستان تشکیل شده و با گذشت زمان، همزمان با رشد بازار، شهر و متناسب با جایگاه سیاسی و اجتماعی همدان و تحولات آن مسجد جامع نیز به عنوان یک فضای مهم شهری گسترش و توسعه یافته و فضاهای متنوعی به آن اضافه شده و تکمیل شده است.
به گفته وی، عمده‌ترین تحولات کالبدی مسجد به دوران صفوی، قاجار و پهلوی مربوط می‌شود.
بیات با اشاره به کاوش‌های باستان‌شناسی در قسمت‌های مختلف مسجد ابراز داشت: لایه‌های تاریخی معرف قسمتی از شهر دوره اشکانی است که حدود آن تا این محدوده از شهر گسترش داشته و مسجد نیز بر شالوده یک بنای قدیمی ساخته شده است.
وی قدیمی‌ترین منبع که ذکری از مسجد جامع همدان در آن آمده است را در کتاب مقدس مربوط به قرن سوم هجری دانست و افزود: طرح مسجد به صورت حیاط مرکزیست که سه ایوان در پیرامون آن قرار گرفته است که شبستان اصلی و قدیمی‌ترین قسمت فعلی مسجد جبهه جنوبی آن مربوط به دوره صفوی و قاجار است.
رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری همدان ادامه داد: شبستان اصلی و قسمت جبهه جنوبی آن شامل گنبدخانه، ایوان اصلی و دو شبستان در جبهه‌های غربی و شرقی است.
وی اضافه کرد: ایوان جنوبی مسجد جامع همدان با ابعاد 14×8.5 متر و به ارتفاع 15.30 متر دارای پوشش نیم گنبدی است که بر روی تویزه اصلی ایوان تکیه کرده است و با رسمی‌ترین شاقولی 12 ضلعی تزیین شده و دارای کتیبه‌ای به تاریخ 1253 هجری قمری است.
بیات عنوان داشت: در پشت نیم گنبد یک پوشش طاق آهنگ با دهانه‌ای در حدود 14 متر و به ضخامت 1.5 متر اجرا شده است و پوشش بیرونی طاق ایوان به علت رانش تویزه اصلی آن به سمت حیاط و تحت تأثیر بارگذاری نامناسب مناره‌ها، اجرای نامناسب پوشش بیرونی ایوان، فرسودگی مصالح و تعمیرات اشتباه دچار عدم تعادل گشته و شکسته است.
به گفته وی، شکستگی نیم گنبد ایوان حرکت کرده و در محل اتصال با تویزه‌ها دچار شکاف و ترک‌های عمیقی شده است.
رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری همدان با اشاره به ضرورت حفاظت از آثار مذهبی خاطرنشان کرد: نگاه به آثار فرهنگی و سیاست‌گذاری در خصوص جایگاه و موقعیت آنها در جامعه کنونی مقوله‌ای است که چگونگی حفاظت و نگه‌داشت این آثار را تا حدود زیادی تحت تأثیر قرار می‌دهد.
وی با اشاره به ایوان جنوبی مسجد جامع همدان تصریح کرد: با نگاه به گذشته این اثر و اهمیت و ارزش آن در سطح منطقه و استان، اعتبار بخشیدن به تکنیک‌ها، فرم‌ها و روش ساختمانی دوره ساخت اثر و کمک در به نمایش گذاشتن آنها باید لحاظ شود.
بیات بیان داشت: بخش مهمی از این ارزش‌گذاری، وحدت سبک در معماری اثر است که با هماهنگی بین عناصر و اجزای آن در عین تکمیل آن در دوره‌های مختلف حاصل شده است.
وی با بیان اینکه برنامه حفاظت و مرمت مسجد با اقدامات مرمتی در خصوص مناره‌های جنوبی مسجد آغاز شد، افزود: با بررسی‌های کارشناسی و برداشت‌های دقیق در جبهه جنوبی مسجد جامع مشکل اصلی در ساختار سازه‌ای ایوان تشخیص داده شد و لزوم بررسی و ارائه طرح در این مورد را آشکار کرد.
رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری همدان تصریح کرد: با توجه به حاد بودن مشکلات سازه‌ای ایوان و عدم تعادل‌های ایجاد شده در آن، اقدامات رفع خطر و مرمت‌های استحفاظی همزمان با تهیه طرح انجام پذیرفت.
وی ادامه داد: در مسجد جامع اقدامات اساسی صورت گرفت به طوری که در این اواخر افراد صاحب نظر در بحث میراث فرهنگی از این اقدامات استقبال کرده و بر آن صحه گذاردند.
بیات تصریح کرد: مهمترین اقدام در این زمینه عملیات استحکام‌بخشی بازگرداندن ساختار به صورت متعادل است و این اقدام به لحاظ جاری بودن اثر در طول زمان در سه دوره گذشته، حال و آینده باید به سمت جامع بودن حرکت کند.
رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری همدان با اشاره به استراتژی برخورد با این اثر فرهنگی- مذهبی در پایان سخنانش یادآور شد: حفاظت، نگهداری و تثبیت ساختار موجود و اصیل اثر، کنترل و مهار عدم تعادل‌های ایجاد شده در عناصر و اجزای سازه‌ای ساختار، حداقل مداخله و تعمیر در موارد ضروری، بهبودبخشی و اصلاح نحوه بارگذاری در المان‌های سازه‌ای، بهبودبخشی به مصالح و ایجاد هم‌پیوندی با مصالح مدرن، جایگزینی با مصالح و ابزار و تکنیک‌های کامل‌تر و جدید، هماهنگ کردن المان‌های جدید و قدیم، حرکت به سمت ایجاد سازه واحد و تطبیق تکنولوژی و تکنیک مرمت با امکانات فنی منطقه از جمله موارد استراتژیک در این اثر به شمار می‌رود.
انتهای پیام/غ10/چ3000
