ابراهیم فتح‌الهی در گفت‌وگوی تفصیلی با خبرنگار فارس در ارومیه با بیان اینکه موازی‌کاری برخی نهادهای فرهنگی سبب سردرگمی خانواده‌ها می‌شود، تاکید کرد: اگر نهادهای آموزش و پرورش، کانون پرورش فکری کودکان و بسیج می‌خواهند برای تابستان برنامه‌ریزی کنند باید برنامههای آموزشی رسمی را کنار بگذارند و مهارت‌های اجتماعی و فنی و حرفه‌ای را آموزش دهند.
وی به موضوعات مختلف حوزه جوانان و غنی‌سازی اوقات فراغت پاسخ داده است که مشروح آن در زیر می‌آید.
فرهنگ‌سازی بهره‌مندی هرچه بیشتر جوانان از برنامههای اوقات فراغت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
با آنکه طی سال‌های گذشته برنامههای مختلفی از سوی نهادها و سازمان‌های مختلف در امر اوقات فراغت صورت گرفته ولی اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی کافی را شاهد نیستیم.
متأسفانه موازی‌کاری برخی نهادهای فرهنگی هم موجب سردرگمی خانواده‌ها می‌شود. اگر نهادهای آموزش و پرورش، کانون پرورش فکری کودکان و بسیج می‌خواهند برای تابستان برنامه‌ریزی کنند باید برنامههای آموزشی رسمی را کنار بگذارند و مهارت‌های اجتماعی و فنی و حرفه‌ای را آموزش دهند.
22 سازمان مختلف برای مقوله فرهنگ برنامه‌ریزی می‌کنند؛ البته ورود سازمان‌ها در یک موضوع نقطه قوت است ولی در صورت ناهماهنگی آسیب‌های فراوانی دارد یعنی گاهی اوقات کار زمین می‌ماند و سازمان‌ها امور را به یکدیگر محول می‌کنند.
دلیل اصلی عدم توجه خانواده‌ها به این امر در جامعه چیست؟
معمولا خانواده‌ها در این ایام نگران هستند و دغدغه فصل تابستان فرزندان خود را دارند؛ عوامل مختلفی موجب شده تا خانواده‌ها در چنین موضوعاتی ورود نکنند که موثر‌ترین آن‌ها بحث معیشت و اقتصاد خانواده است که باعث شده دوری بین پدر و فرزندان را شاهد باشیم.
در واقع در تابستان آموزش‌های رسمی سال تحصیلی تمام می‌شود و فاصله‌ای برای بازنگری و تجدید قوا و برنامه‌ریزی برای سال تحصیلی جدید فراهم می‌شود. البته در سال‌های نه چندان دور دانش آموزان در فصل تابستان کار می‌کردند و با درآمد آن برای سال تحصیلی آینده کیف، لباس و کفش می‌خریدند، به عبارتی فرد در کنار آموزش‌های رسمی مدرسه در ایام تابستان وارد یک سری فعالیت‌ها و آموزش‌های اجتماعی می‌شد که فواید فراوانی به همراه داشت.
این در حالی است که پدر و مادر برای نسل امروز وسایل رفاهی را فراهم می‌کند و همه سرویس‌ها و خدمات اجتماعی در اختیار اوست و با انواع و اقسام آموزش‌های خارج از مدرسه همه وقت یک دانش‌آموز پر است. دانش‌آموزان عملا با برنامههای پیش ساخته گرفتار هستند و در جامعه کنونی شرایط به نحوی شده که گاهی اوقات فرزندان از انجام کارهای اجتماعی ساده روزمره هم عاجز هستند و این به دلیل این است که آموزش‌های حقوق شهروندی و حقوق اجتماعی ارائه نمی‌شود؛ به عبارتی در نظام آموزشی کنونی کشور آموزش‌های مربوط به زندگی اجتماعی و مهارت‌های زندگی دیده نشده است.
از نظر شما لزوم تدوین برنامه‌ای روشن و منسجم در راستای غنی‌سازی اوقات فراغت جوانان در استان و لازمه اجرای برنامه‌ای جامع در این راستا چیست؟
به موضوع بسیار کلیدی اشاره کردید که نیاز واقعی جامعه است؛ ما در جلسه شورای فرهنگ عمومی استان هم به این موضوع پرداختیم. در این جلسه پیشنهاد کردیم که هر کس در حیطه تخصصی خود برنامه‌ریزی کند. به عبارتی همه سازمان‌ها و نهادهای فرهنگی برنامه و فعالیت‌های مشترک و موازی ارایه ندهند و سعی کنند آموزش‌های تخصصی بیشتر مد نظر باشد. در این خصوص، کیفیت برخی برنامههای اوقات فراغت هم جای تأمل دارد. به نظر می‌رسد باید در برنامههای اوقات فراغت از آموزش‌های تئوریک مدرسه فاصله گرفته و به آموزش‌های عملی، فنی و حرفه ای اهمیت داده شود و دانش‌آموزان در اجرای برنامه‌ها مشارکت جدی داشته باشند. دانش‌آموزان امروزه بیشتر از اجتماع سرویس می‌گیرند و خود را میهمان زندگی می‌دانند در حالی که باید دانش آموز خود را عضو زندگی تلقی کند تا مشارکت داشته باشد.
غنی‌سازی اوقات فراغت جوانان و نوجوانان چه نقشی را می‌تواند در جامعه‌پذیری و کاهش ناهنجاری‌های اجتماعی این رده سنی داشته باشد؟
یکی از مشکلات کنونی جوانان جامعه ما این است که عادت کرده‌اند از جامعه سرویس بگیرند در حالی که آن‌ها عضو جامعه هستند و باید با احساس مسئولیت و جامعه‌پذیری خود را برای آینده آماده کنند. این مهم زمانی محقق می‌شود که آن‌ها مشارکت جدی در امور داشته باشند. برای این امر باید در نظام آموزشی به تجربه‌های موفق مهارتی برگردیم چراکه جوهره وجودی انسان در میدان عمل ورزیده می‌شود. در شرایط کنونی آموزش‌های مهارتی، فنی و کاربردی باید مورد تاکید قرار گیرد. سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای می‌تواند تمام آموزش‌های مهارتی را در تابستان به دانش‌آموزان ارائه دهد و مدرک نیز ارائه کند؛ یعنی دانش‌آموز نظری در کنار آموزش‌های رسمی در تابستان برخی مهارت‌ها را نیز یاد بگیرد که برای زندگی خودش نیز مفید است.
در این زمینه می‌توان به دو تجربه موفق انقلاب اسلامی اشاره کرد؛ در سال‌های اول انقلاب دانش آموزان به عنوان نیروی کار در روستاها فعالیت عمرانی و کشاورزی می‌کردند و شکل‌گیری جهاد سازندگی به عنوان یک تجربه در کارنامه انقلاب اسلامی ثبت شده است.
در جهاد سازندگی جوانان جهادگونه از شهرها به روستاهای محروم گسیل می‌شدند و در روستاها به مدرسه‌سازی و مسجدسازی می‌پرداختند و بدین ترتیب یک دانش‌آموز توفیق داشت در کنار تحصیل با سختی کار نیز آشنا شود و خود را برای زندگی آماده کند.
طرح کاد نیز به عنوان یک تجربه موفق در سال‌های اولیه انقلاب اسلامی در زمینه آموزش‌های مهارتی فعال بود و در کنار تئوری‌های علمی، مهارت‌های عملی یاد داده می‌شد. دانش آموز در کنار یک استاد کار، مهارت لازم را در زمینه‌های مختلف فرا می‌گرفت.
لزوم نیازسنجی در اجرای طرح اوقات فراغت از نظر شما چیست و تا چه اندازه‌ای می‌تواند موثر باشد؟
در شرایط کنونی و با توجه به حجم بزرگ شبیخون فرهنگی که از آن به عنوان جنگ نرم دشمن علیه باورها و اعتقادات جوانان این مرز و بوم یاد می‌شود علاوه بر نیازسنجی برنامههای اوقات فراغت باید با عمق‌بخشی به محتوای برنامه‌ها و آسیب‌شناسی سال‌های گذشته برنامه‌ریزی منطبق با روحیات جوانان طراحی شود. باید تصمیم‌گیری در مورد جوانان با حضور خود آنان صورت گیرد و با عطف توجه به زبان حال جوانان و ویژگی‌های دوران جوانی عصر حاضر برنامه‌ریزی کرد.
به نظر می‌رسد اگر با نیازهای معاصر جوانان امروزی هم داستان شویم و از قالب‌های منجمد بسته شده بیرون بیاییم آنگاه می‌توانیم برنامه مناسبی برای اوقات فراغت جوانان طراحی کنیم. باید فرزندان خود را برای زندگی در زمان آینده تربیت کرد لذا کسانی که نمی‌توانند پویا فکر کنند نمی‌توانند برنامه‌ریزی صحیحی برای آینده جوانان بکنند. تفکر و روح و روان جوانان بر فطرت پاک استوار است و نسل قدیم باید این واقعیت را بپذیرد که زندگی جوان در آینده شکل می‌گیرد.
متأسفانه بین نسل قدیم و جدید اختلاف ادبیات وجود دارد و برای همین حرف همدیگر را متوجه نمی‌شوند. پدر و مادر دلسوزانه به موضوع نگاه می‌کنند در حالی که فرزند آینده‌نگرانه به دنبال فرصت‌های جدید است و این تفاوت دیدگاه‌ها موجب برخی مشکلات می‌شود. باید فرصت حضور مستقیم و بالنده برای جوانان داده شود و جوان نباید فکر کند که صرفا باید از جامعه سرویس بگیرد بلکه او عضو جامعه است و در امور مختلف جامعه باید مشارکت جدی داشته باشد.
و کلام آخر؛
باید رویکرد خانواده‌ها در زمینه اوقات فراغت تغییر کند، فرزندان سرمایه آینده کشور هستند و باید برای کمال و رشد این قشر فکر اساسی کرد. تابستان بهترین فرصتی است که خانواده‌ها می‌توانند بیشتر در خدمت فرزندان باشند.
انتهای پیام/ل10/ض1002
