به گزارش خبرگزاری فارس از زاهدان به نقل از روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان، در پایان تیرماه سال‌جاری، درپی حفر کانال لوله‌گذاری و برخورد ماشین آلات راهسازی پیمانکاران طرف قرارداد شرکت آب و فاضلاب شهرستان نیکشهر قبوری متعلق به دوره پیش از تاریخ در نزدیکی سد کشیک شناسایی شد.
با توقف کار، بلافاصله کارشناسان اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان به محل اعزام شدند تا اقدامات لازم در زمینه‌های حفاظت، نجات بخشی و ساماندهی اثر را انجام و با توجه به متوقف شدن پروژه آبرسانی نسبت به تعیین مسیر جدید عبور خط لوله، اقدامات لازم صورت پذیرد.
متاسفانه در حین انجام عملیات لوله گذاری با حفر کانالی توسط پیمانکار طرف قرارداد شرکت آبفای نیکشهر به طول 480 متر و عمق متوسط 270 سانتی‌متر که باعث برخورد تصادفی بیل مکانیکی به آثار تحت‌الارضی شده و به 26 گور سنگی در امتداد کانال صدماتی قابل ملاحظه وارد آمده است.
درصد میزان تخریب این قبور بین 40 تا 90 درصد بوده است به گونه‌ای که بقایای معماری قبور (قلوه سنگ دیواره و تخته سنگ‌های سقف) آنها به همراه بقایای آثار تدفینی در داخل کانال و خاک‌های آوار سطح آن پراکنده بود.
بلافاصله با اجرای عملیات نجات بخشی اضطراری، تمام آثار فرهنگی – باستانی قبور مضطرب و صدمه دیده پراکنده در سطح و داخل کانال، ثبت و جمع‌آوری شده و سپس مطالعه و پژوهش با حفاری در قبور مضطرب و صدمه دیده ادامه یافت.
مجموعاً 26 گور با معماری سنگی در طول کانال و دیواره‌های آن شناسایی شد که در دو محل از تراکم بیشتری برخوردار بودند.
کارشناس باستان شناس سیستان و بلوچستان در این باره گفت: این قبور از نظر شکل و ساختار معماری و همچنین اندازه و ابعاد (حداقل 30/2 تا 70/5 متر طول) در نوع خود بی نظیر هستند. محمد حیدری افزود: این قبور در میان لایه‌ای نسبتاً یکدست از رسوبات آبرفتی متشکل از سنگ ریزه‌های گرد بادامی شکل حفر و ایجاد شده‌اند.
وی ادامه داد: ساختار معماری این قبور متشکل از دو دیوار در موازات هم با قلوه سنگ است که با تخته سنگ‌هایی به صورت مسطح پوشش داده شده‌اند، دو بخش دیگر آن که ابتدا و انتهای قبور محسوب می‌شود فاقد دیوار می‌باشند و آزاد و رها شده‌اند.
کارشناس باستان شناسی سیستان و بلوچستان بیان کرد: در اجرای معماری این قبور نظم خیره کننده‌ای به چشم می‌خورد هر چند که دیواره‌ها با قلوه سنگ کار شده‌اند اما در امتداد طولی و عرضی کاملاً منظم و شاقولی هستند.
حیدری افزود: به طور معمول در تمامی قبور رج اول دیواره، با قلوه سنگ‌های بزرگتری به ابعاد 40 تا 45 سانتی‌متر و رج‌های بعدی با قلوه سنگ‌هایی با متوسط طول 20 تا 25 سانتی‌متر با ملات گل اجرا شده‌اند به طور متوسط دیواره این قبور دارای 9 تا 11 رج است که در رج آخر دارای یک رج چین پاکار سقف، با قلوه سنگ‌های با امتداد طولی بیشتر و پیش آمده به طرف داخل می‌باشند که سقف را حمالی می‌کنند.
وی بیان کرد: سنگ سقف‌ها در این قبور دو گونه هستند یکی قلوه سنگی و دیگری تخته سنگی، پوشش‌های سقف قلوه سنگی درصد بسیار کمتری را تشکیل می‌دهند اما نحوه پوشش با استفاده از تخته سنگ‌های مسطح در این گورستان عمومیت دارد، این سنگ‌های بکار رفته در سقف از نوعی سنگ از شیست رسوبی متورق با طیفی از رنگ خاکستری تا سبز مغز پسته‌ای می‌باشند که در محل به اینگونه سنگ‌ها اصطلاحاً سنگ " تلار" می‌نامند.
کارشناس باستان شناسی سیستان و بلوچستان گفت: این تخته سنگ‌ها از معادنی واقع در 5/1 کیلومتری جانب دیگر رودخانه کنده و پس از تیشه کاری و هموار کردن بخش‌های ناهموار آنها، سقف قبور را با آن پوشش می‌دادند به علت بالا بودن سطح آب و رطوبت بقایای اسکلت انسانی تا حد زیادی از بین رفته است، از این رو اطلاعات ما در زمینه بقایای انسانی همچون جنس و سن و... و نحوه تدفین و قرارگیری اسکلت‌ها در داخل قبور بسیار کم است و منوط به مطالعات و کاوش‌های آتی در این گورستان و محوطه‌ها و گورستان‌های هم افق پیرامون آن خواهد بود.
حیدری ادامه داد: از جمله اشیاء و ادوات و ظروف تدفینی به دست آمده در این قبور می‌توان به ظروف سفالین با نقوش هندسی و حیوانی و گیاهی و نمادین با انواع فرم‌های کاسه و پیاله، خمره‌های نسبتاً بزرگ و یا تنگ‌های کوچک منقوش، لیوان‌های منقوش آجری و خاکستری رنگ با نقش مستطیل‌های متداخل با بدنه‌های بلند و کشیده و همچنین ابزار و ادوات و ظروفی از جنس مس و مفرغ مانند تبر، خنجر، مهر و کاسه اشاره کرد.
وی اضافه کرد: در این میان می‌توان به اشیاء و ابزاری از جنس سنگ آهک همچون ستونچه‌های سنگی و گوی سنگی و بقایای کاسه‌هایی از جنس سنگ مرمر اشاره کرد.
کارشناس باستان شناسی سیستان و بلوچستان بیان داشت: قدمت این بخش از گورستان با توجه به آثار مکشوفه در آن به هزاره سوم قبل از میلاد و عصر مفرغ میانه باز می‌گردد هر چند باید به این نکته نیز توجه داشت که قرارگیری این گورستان در امتداد رودخانه در مدت زمانی نسبتاً طولانی باعث ایجاد استقرارهایی در دوره‌های زمانی مختلف شده که با در نظر گرفتن وسعت و پراکندگی آثار استقراری و سکونتی در آن، امکان به دست آمدن شواهدی از استقرارهایی در قبل و یا بعد از هزاره سوم در آن وجود دارد.
حیدری گفت: با توجه به اهمیت منطقه بررسی کوتاهی در پیرامون این گورستان و در امتداد مسیل رودخانه در نواری به طول دو کیلومتر و عرض متوسط 500 متر انجام گرفت که منجر به شناسایی بیش از هفت محل دارای آثار و شواهد سکونتی، اعم از محوطه و استقرارگاه و گورستان، از هزاره سوم قبل از میلاد تا سده اولیه اسلامی (سوم و چهارم هجری) و حتی میانه دوره اسلامی شد.
وی افزود: با در نظر گرفتن اهمیت منطقه و اولویت‌ها، انجام دو برنامه شامل (بررسی و پژوهش میدانی) و (گمانه زنی و تعیین حریم آثار مکشوفه و آثار مهم منطقه) در اولویت برنامه‌های اجرایی آتی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان قرار گرفته که پس از تصویب و تامین اعتبار لازم به اجرا در خواهد آمد.
انتهای پیام/غ30/ض1002
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
